از سال ۱۳۸۱ به گواهی انجمن قلم ایران و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، 14 تیر روز قلم نامگذاری شد روزی که بهانه خوبی برای نکوداشت کسانیست که ذهن و دست را به قلم می‌سپارند تا بنگارند، یادروز افرادی است که تنها سرمايه‌اش قلم است تا بنويسد از دردها، سختی‌ها، نداشته ها و کمبودها، اما سوال این است که اهل قلم خود چه دغدغه ای دارند و آیا بسترها برای فعالیتشان فراهم است؟ این روز را بهانه ای قرار دادیم تا به بررسی معضلات و مشکلات اهل قلم و وضعیت رسانه های استان بپردازیم، در این راستا پای صحبت مسئول واحد مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی نشستیم.
امید سیاح سخنان خود را با تشریح جایگاه رسانه‌ها در جامعه آغاز و در توضیح آن به نظریه های ارتباطات اشاره می‌کند، او توضیح می‌دهد: «در تئوری اقتدارگرا و استبدادی چتر انحصار حصار خود را بر تمام رسانه‌ها افکنده است، فقدان استقلال واقعی رسانه‌ها و اطاعت آن‌ها از عوامل حکومت اساس کار رسانه ای را تشکیل می‌دهد، از اعطای مجوز گرفته تا کنترل مطبوعات بر عهده حاکمیت است اما در کشورهای سرمایه داری، امپریالیسم خبری شکل می‌گیرد که در خدمت تحکیم پایه های قدرت جهان سرمایه داری است، از این رو نظام سرمایه داری همواره می‌کوشد تا در سایه سلطه بر ابزار اطلاع رسانی، قدرت سیاسی و اقتصادی امپریالیسم را حفظ کند بدین منظور با حاکمیت بر بنگاه های خبری درصدد است افکار عمومی را در جهت اهداف خود هدایت کند، اما امروز جایگاه رسانه‌ها به گونه ای دیگر تعریف می‌شود، امروزه رسانه‌ها دیده‌بان دلسوز جامعه، بلندگوی همه جانبه، چشم بینا، زبان صادق و گویای مردم هستند، مردمی که مشکلات را لمس می‌کنند ولی نمی‌توانند برجسته کنند و این رسانه‌ها هستند که می‌توانند مسائل و مشکلات را به گوش مسئولان، جامعه و خود مردم برسانند و نقشی مثبت در زمینه ایجاد فرایندی خوب در بین مردم داشته باشند.»
*مطبوعات محلي بايد مطالبات مردم منطقه را مطرح كنند
از او می‌پرسم آیا مطبوعات استان در این زمینه موفق بوده‌اند؟ سیاح پاسخ می‌دهد «در شرایط حاضر نشریات محلی جایگاه خود را در جهان پیدا کرده‌اند، موتور محرکه توسعه منطقه ای به شمار می‌روند و می‌توانند نسبت به روزنامه های سراسری خواننده بیشتری داشته باشند اما مهم این است که همان طور که ذکر کردم به توسعه‌یافتگی خود کمک کنند، تریبونی باشند که بتوانند با درک واقع‌بینانه از طریق اطلاع رسانی و آگاهی بخشی نیازها و ظرفیت‌های توسعه محلی را معرفی، مطالبات مردم منطقه را مطرح و بایدها و نبایدهای شهر را برجسته کنند، در حالی که هیچ بارقه ای از محلی بودن در نشریات استان نمی‌توان یافت و متأسفانه منعکس کننده اخبار سایت‌ها، خبرگزاری‌ها و مقالات خسته کننده ای هستند که هیچ جایگاهی در روزنامه نگاری ندارند از این رو جذابیت و اولویتی برای مردم منطقه ندارند چه بسا در صورت بومی سازی می‌توانند به بنگاه اقتصادی تبدیل شوند و حتی مشکلات خود را حل کنند، همچنان كه در دنيا به اين شكل است و می‌توان گفت در خيلي از كشورهاي توسعه يافته اقبال عموم به نشريه محلي يا همان نشريات شهري از نشريه كشوري بيشتر است.»
در دنياي امروز بدون اطلاع از اخبار و آگاهي از وقايع، تصميم‌گيري و ادامه فعاليت پويا در زمينه‌هاي مختلف مقدور نيست، بنابراين خبر مهم‌ترین کالاي توليدي رسانه‌هاست که مهم‌ترین نياز مخاطبان را ارضاء می‌کند، سوالی که در ذهن متبادر می‌شود این است که جایگاهمان در این زمینه چگونه است؟ مسئول واحد مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی در این زمینه می‌گوید: «در آذربایجان غربی به رغم ظرفیت‌های موجود ارائه آثار ارزشمند و اخبار تولیدی کم است وقتی در جشنواره مطبوعات امسال هیئت داوران از بین 200 اثر ارسال شده در حوزه خبر، نتوانستند خبر برتر انتخاب کنند پیام این چیزی نیست جز اینکه در بحث خبرنویسی مشکل اساسی داریم، متأسفانه اتفاقی که در فضای رسانه ای ما رخ داده این است که خبرنگاران موفق پس از کسب تجربیات لازم امروز در زمینه گزارش نویسی وارد عمل شده‌اند و امروز جایگزین آن‌ها خبرنگارانی هستند که از دانش روز خبرنگاری و حتی با تنظیم ساده خبری آشنایی ندارند، خبرنگاران شاغل در رسانه‌ها اتفاق آفرین نیستند، منتظرند سوژه به سمت آن‌ها بیاید، به عبارتی وقایع نگار هستند که نمونه بارز آن وضعیت خبرهای امروز رسانه‌هاست به طوری که 80 درصد آن‌ها را نقل و قول مسئولان تشکیل می‌دهد و نکته جالب اینکه در همین نقل و قول‌ها هم مشکل دارند، در حالی که دانش روز خبرنگاری تولید اخبار باکیفیت می‌خواهد و اینکه خبرنگاران با قلم خود و اخبار تولیدی ارزشمند باهم رقابت کنند، به دنبال حقایق و کشف معضلات اجتماعی باشند و مسئولان را به چالش بکشانند، این‌ها ضعف‌های اساسی در حوزه خبر است که مجموعه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، تشکل‌های مطبوعاتی و مدیران مسئول باید فکر اساسی داشته باشند.»
* نسل طلایی خبرنگاران به اتمام رسیده است
سیاح در عین حال به سختی‌های کار خبرنگاری نیز اشاره کرد و اینکه خبرنگاران در گرما و سرما و مواجهه با انواع ناملایمات و مشقت‌ها و بدون هیچ چشم داشتی در مسیر رسالتی که بر عهده دارند گام بر می‌دارند اما امروز آفت‌هایی چون مشکلات مالی، معیشتی و رفاهی به کار خبرنگاری و روزنامه نگاری لطمه وارد می‌کند.
او چه بسا تصریح می‌کند: «خبرنگاران دو گروه هستند، گروهی به نام خبرنگار صرفا با هدف استخدام در روابط عمومی دستگاه های اجرایی وارد اين عرصه شده‌اند و گروهی نیز با عشق و علاقه به عرصه رسانه ورود پیدا می‌کنند اما وضعیت حقوقی و معیشتی اجازه نمی‌دهد به صورت حرفه ای ادامه دهند، چه بسا در بین آن‌ها تعداد انگشت شماری از خبرنگاران داریم که دستمزدهای پایین سبب نمی‌شود از ادامه مسیر باز مانند، اما در کل اینکه تخصص در کار خبرنگاری در سرلوحه امور قرار بگیرد یا خیر به سیاست‌های مدیران مسئول بر می‌گردد، اگر هر نشریه ای به سمت کیفی شدن مطالب خود حرکت کند یقین داشته باشید در مسیر این کیفی سازی از نیروهای زبده و برجسته این کار بهره خواهد گرفت، خبرنگار به لحاظ مالی تامین و شان و جایگاه آن در مجموعه و جامعه حفظ خواهد شد، در این صورت چشم انداز پیش رو می‌تواند امیدوار کننده باشد و در غیر این صورت باید با رسالت خبری و کار خبرنگاری صحیح و اصولی در استان خداحافظی کرد.»
سیاح در پاسخ به این سوال که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال جاری چه برنامه ای برای برگزاری کلاس‌های آموزشی دارد؟ اظهار می‌دارد: « کلاس‌های تکمیلی روزنامه‌نگاري با همكاري دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها از 30 تيرماه امسال برگزار مي‌شود.»
او در عین حال با بیان اینکه نسل طلایی خبرنگاران به اتمام رسیده است، متذکر می‌شود «بازخورد کلاس‌های آموزشی برگزار شده در دوره های گذشته بسیار خوب بود، خبرنگاران در آن دوران نهایت استفاده را بردند اما با وجود مشکلاتی که در عرصه رسانه وجود دارد متأسفانه برخی از فعالان این عرصه پرمدعا هستند و حاضر به ارتقای سطح معلومات خود نیستند به عنوان مثال در جشنواره مطبوعات امسال کلاس طراحی برگزار شد که با وجود ثبت نام 30 نفر تنها شاهد حضور دو نفر بودیم لذا امیدوارم این مسئله در دوره ای که قرار است امسال برگزار شود تکرار نشود.»
سال 90 بود که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی اقدام به تشکیل كميته فني بررسي نشريات محلي کرد در این کمیته که با هدف ارتقاي سطح كيفي نشريات محلي استان تشكيل شد، اساتيد و مدرسان رشته روزنامه نگاري استان نقاط ضعف نشریات را بررسي می‌کردند و ايرادهاي كلي با حضور مدير مسئول و اعضاي هيئت تحريريه مطرح می‌شد که با توجه به شواهد و قراین موجود این کمیته توانست در آن مقطع زمانی در تقویت شاخص‌های علمی و کیفیت رسانه‌ها تأثیرگذار باشد. حال سوال این است که چرا فعالیت کمیته فنی متوقف شد؟
مسئول واحد مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اظهار می‌دارد؟ «تشکیل این کمیته یکی از موفق‌ترین اقدامات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در 10 سال گذشته بود، نقاط ضعف و قوت نشریات توسط اساتید عرصه ارتباطات بررسی و در نشستی با حضور مدیر مسئول، سردبیر و طراح راهکارها ارائه می‌شد که در آن دوران تأثیرگذاری فوق‌العاده ای در ارتقای کیفی نشریات به دنبال داشت اما متأسفانه نشریات به طور منظم منتشر نشدند که بتوانیم این کار را ادامه دهیم، نظم در انتشار معیار اصلی فعالیت نشریات است وقتی نشریه ای صرفا با درج آگهی می‌تواند منتشر شود را می‌توان به رسمیت شناخت؟ در حال حاضر 100 نشریه دارای مجوز در استان وجود دارد که در مجموع 14 نشریه به طور منظم منتشر می‌شود از این رو با چنین وضعیتی تشکیل کمیته فنی بررسی نشریات نیز بی معنی است. »
از مجموع آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که تا رسیدن به فرض مطلوب فاصله داریم اما امیدواریم با همکاری و تلاش اصحاب رسانه راه و بستر موفقیت خبرنگاران هم استانی بیش از پیش فراهم شود.
انتهای پیام/ |
