محمدعلی خالق نژاد 

هر کالای بومی/ محلی که نیاز داشته باشید در هفته بازارها به آسانی در دسترس بوده و در معرض فروش قرار دارد. از صنایع دستی و دست ساخت و دست بافت گرفته تا جامه و رخت های گوناگون محلی و مواد خوراکی بومی و میوه و سبزی های خود‌رو فصلی که بویی از فرهنگ روستایی دارد. در کل نژاده یا اصالت بازارهای هفتگی در همین ویژگی های خُرد شهری و روستایی است. همین ویژگی مرزی میان اقتصاد روستا و برخی شهرهای کوچک و پدیده های کارخانه ای، ماشینی، صنعتی و مدرن شهری می کشد اما افسوس و دریغ که این ویژگی ها در یورش مظاهر شهرنشینی رنگ می بازد.

می توان گفت هفته بازارها در همه جهان، تاریخی روستایی داشته و آغازش به زمانی برمی گردد که هنوز شهرها بوجود نیامده بود و سکه ای وجود نداشت. روستاییان هربار در روستایی گردهم جمع می شدند و با تولیدات خود دادوستد پایاپای انجام می دادند. مثلاََ یک غاز در ازای یک زیرانداز ، میوه یا سبزی در برابر یک تخم مرغ و مواردی از این قبیل .... 

تمامی این فرهنگ ها به جامانده از زمان های دور است. پدیده بازارهای هفتگی نیز تنها به کشور ایران یا استان و شهر خاصی اختصاص نداشته بلکه هفته بازارها در همه کشورهای جهان که از بازه روستانشینی به شهرنشینی و یا به عبارتی بهتر تمدن رسیده اند از پیشینه دیرینه ای برخوردار بوده  است.

اگر چه اقتصاد یک شهر تنها درگرو بازارهای هفتگی اش نیست اما به وجود آورنده اقتصاد شهرها همین بده بستان های کالا در هفته بازارهای محلی است. کسی نمی داند نخستین هفته بازارهای کهن جهان کجا برگزار می شده است، اما هرچه هست امروز هفته بازارها رنگ و بویی از روزگاران کهن وروستاها ندارد و کالاهای شهری نیز به درونش رخنه کرده است و بیشتر  شبیه بازارهای مکاره است تا هفته بازارهای بومی و روستایی و شهرهای خُرد. این بازارها باید زنده کننده فرهنگ بومی/ محلی باشد تا اگر توریستی بخواهد به ریشه و تبار یک استان پی ببرد، روانه هفته بازارهایش شود.

بازارهای هفتگی ابتدا بیشتر در گذرگاه ها و کوچه ها برپا می شد که البته آلونک ها و مغازه هایی نیز در گوشه و کنار وجود داشت .اینک اما آن فضاهای طبیعی به کلی تغییر کرده و آنچه از گذشته ها به یادگار مانده همین هفته بازارها یا جمعه بازارها است. روزی روزگاری بازارهای هفتگی تنها محل فروش، کارها و صنایع دستی و محلی و نوبرانه های باغداران روستایی بود و هر آنچه دیده می شد تازه و دیدنی بود اما امروزه مشاهده می شود وضعیت تغییر کرده و متفاوت تر از گذشته شده است.

یکی از مهمترین شیوه های گسترش و شکوفایی اقتصاد در کشور شیوه توزیع کالاهاست. امری که نقش مهم و به سزایی در رفاه مصرف کنندگان و همچنین بازاریابی برای تولیدکنندگان دارد. 

اقتصاد پویا، بنیان تاثیرگذاری در چگونگی رفاه و آسایش در فضای زندگی انسان هاست. از جمله راه های پویایی اقتصاد ایجاد بازارهای هفتگی یا هفته بازارهاست.

بازارهای هفتگی قادر است نقشی کارا و دگردیس سازنده در جامعه های کوچک به ویژه روستاها و شهرهای کوچک ایفا کرده و به شکوفایی پایدار اقتصادی شهری یا روستایی کمک شایان توجهی نماید.

هفته بازارها با گسترش شهرها و ازدیاد شهروندان اهمیت دوچندان یافته و از آنجایی که این بازارها می تواند حتی باورهای منطقه را یادآور شود اهمیتی مضاعف می یابند و از آنجایی که این بازارها می توانند باورهای فرهنگی منطقه را یادآور شود اهمیت ویژه دارند و حتی در جذب گردشگر نیز اثر گذار بوده و همچنین به سبب بهای نسبتاََ پایین کالاهای عرضه شده به بهبود نیاز زیستی مردم کمک کنند.

در بازارهای هفتگی می توان بسیار سهل و آسانتر به فروش کالاهای تولیدی و کارهای تولیدی و دست بافت ها پرداخت و عرضه نمود. در واقع این بازارها یا بازارچه های هفتگی می توانند نمایشگاهی ویژه و متنوع برای تولیدات بومی منطقه به شمار آمده و بدون دخالت دلالان و واسطه های سودجو در خرید و فروش بطور مستقیم و با بهایی مناسب تر به دست خریدار  و مصرف کننده برسد .

بازارهای هفتگی خصوصا در شهرهای کوچک و روستاها نیز افزون بر کارکردهایی که برآمده از ماهیت وجودی آنهاست، به این مفهوم که از سویی تبادل تجارت کالا و از دیگر سو برآوردن نیازهای خریداران و فروشندگان است اثرات شگرفی نیز در توسعه شهری و روستایی از راه گشایش و بهبود اقتصاد منطقه می تواند داشته باشد. 

تاثیرات فرهنگی و اجتماعی و ایجاد انگیزه برای تولید وجذب گردشگر و توانمند ساختن تولیدات فصلی وجذب مشتری غیررسمی در بازارهای هفتگی بر کسی پوشیده نیست. از  سویی امروزه با توسعه شبکه های ارتباطی و ترابری، اثرگذاری بازارهای هفتگی بیشتر شده و می تواند منجر به شکل گیری و زایش شهرهای جدید و یا تبدیل روستا به شهر شود و همچنین تغییری در ساختار و شکوفایی اقتصادی استان ها نیز ایجاد کند.

فعال مطبوعاتی رسانه ای، فرهنگی و اجتماعی

انتهای پیام/