محمدعلی خالق‌نژاد/امروزه یکی از مولفه های موثر و شاخصه های مهم در فرایند توسعه و پیشرفت راه‌های ارتباطی در هر منطقه، شهر، روستا یا کشور از جمله مواردیست که نمی توان نقش به سزا و سازنده آن را در فرایند توسعه صرف نظر کرد.

صاحب نظران بین المللی و کارشناسان خبره و اهل فن براین باورند که باید جدای از سیاست‌ها، استراتژی های کلان توسعه، بطور ویژه و مشخصی به امر توسعه متوازن روستاها و ریشه کنی فقر گسترده ای که برآنها حاکم است پرداخت چرا که کمبود درآمد جامعه روستایی و نیز کمبود امکانات اجتماعی مورد نیاز روستاها از قبیل خدمات بهداشتی درمانی، بیمه و تامین اجتماعی، خطوط ارتباطی، امنیت، برخورداری از آب آشامیدنی سالم، سوخت، برق و.‌‌..واقعیتی عریان و غیرقابل انکار است.اما شواهد و قرائن بیانگر آن است که این امر به تنهایی نتوانسته است معضلات زندگی روستایی را حل کرده و آنان را از فقر برهاند و حتی مهاجرت از روستا به شهر را کاهش دهد. فرار از این شرایط توجه عمومی به توسعه پایدار در روستاها و همکاری و همیاری عوامل دولتی و غیردولتی را در کنار مردمان جوامع روستایی طلب می کند که سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی به ویژه در سال‌های اخیر مبتنی بر سرمایه گذاری و ارائه خدمات بهینه جهت گسترش زیرساخت های اصولی و پایدار برای توسعه و عمران روستاها و درآمدزایی روستاییان متمرکز بوده است .

راه روستایی یکی از مهمترین خدماتی است که نقش و جایگاه ویژه ای در توسعه پایدار مناطق روستایی ایفا می کند به طوریکه ازآن به عنوان شریان حیاتی هر منطقه یاد می شود.

جاده ها علاوه بر تسهیل در امر تولیدات زراعی، عامل اصلی جابجایی مسافران و پیوند دهنده مناطق روستایی و شهرها می باشند و نیز راه های دسترسی مناسب موجب کاهش زمان حرکت و در نتیجه کاهش قیمت محصولات زراعی تولیدی روستائیان می گردد.

با این توصیفات شناخت دقیق مسائل مربوط به روستاها از اهمیت زیادی برخوردار است و توجه جدی را می طلبد. زیرا ریشه تمامی مشکلات و عقب ماندگی ها همچون فقر گسترده، نابرابری افسار گسیخته و در حال گسترش، رشد بیکاری فزاینده همه در مناطق روستایی قرار دارد. یکی از اهداف کلان توسعه در کشور کاهش بیکاری از طریق توسعه فرصت های شغلی است . توسعه و عمران روستایی در طول بیش از ۴ دهه پس از انقلاب به ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته همواره یکی از دغدغه ها و نیازهای اصلی توسعه پایدار درایران می باشد.

در اکثر کشورها توسعه روستایی به مثابه راهبردی کلان و بااهمیت برای تامین نیازهای اساسی و توزیع بهینه منافع ناشی از توسعه ملی تلقی شده و بدین منظور نیز با شیوه های متعدد الگوهای متنوعی برای توسعه روستایی تجربه شده که عموما دست آوردهای مطلوبی در برنداشته و هنوز نیز سهم مناطق روستایی استان ها و شهرستان های توسعه نیافته و یا کمتر توسعه یافته و بهتر گفته شود کم برخوردار از مقوله توسعه و پیشرفت بسیار کم بوده است به همین دلیل هم یکی از مهمترین علل مهاجرت روستائیان به شهرها را می توان همین عدم وجود راه های دسترسی مناسب دانست. به طوری که دولت با اهتمام جدی و اصولی برای رفع این نقیصه و نهایتا توسعه روستاها از طریق ترویج کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار و مولد در مناطق روستایی را پیگیری می کند که بیانگر توجه خاص دولتمردان به روستاها ست.

یکی از مهمترین شاخصه های توسعه یافتگی در منطقه به ویژه روستاها وجود شبکه حمل و نقل و راه های مواصلاتی ایمن و مناسب برای دسترسی و ارتباط روستاها با شهر و سایر مراکز مهم کشور است که به اذعان بسیاری از کارشناسان تاثیر این عامل بر رشد و گسترش سایر اهرم های توسعه اجتناب ناپذیر بوده و زمینه توسعه از جهات مختلف را فراهم می آورد. لذا عدم توجه به این مهم توسعه را با مشکلات جدی مواجه خواهد ساخت.

اکنون دولت به این باور رسیده که توسعه روستایی استراتژی و راهبردی مهم و کلان برای بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی روستائیان و توسعه کشاورزی و نیز تلاشی همه جانبه برای کاهش فقر و بیکاری و زدودن غبار محرومیت از چهره روستاها و به تبع آن شهرهاست که به ویژه این مهم با افزایش تولید و ارتقاء بهره وری در مناطق روستائی میسر می گردد و نهایتا مهاجرت معکوس روستائیان از شهر به روستا را در پی خواهد داشت. با توجه به موارد پیش گفته آیا شاخص های پیش گفته در روستاها عملیاتی می شوند؟! اگر بخواهیم به صورت مصداقی موضوع رامورد کنکاش قرار داده و واکاوی نماییم می توان شهرستان تکاب در جنوب استان آذربایجان غربی را علیرغم خدمات ارائه شده در طول ۴۳ سال از عمر جمهوری اسلامی را شاهد مثال آورد که توسعه و عمران در شهر و روستاهای آن تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد.

چرا که برطبق آمار موجود در شهرستان تکاب علاوه بر معدن غنی طلا بیش از ده ها معدن انواع سنگ های ساختمانی و تزئینی فعال وجود دارد که این معادن علاوه بر آسیب ها و لطمات وارده بر محیط زیست (که پرداختن به این موضوع ازحوصله این مبحث خارج می باشد) آثار مخربی بر زیرساخت ها و راه های مواصلاتی داشته به طوریکه عملا آنها را از حیّز انتفاع ساقط و با تخریب راه های مواصلاتی عملا سرمایه گذاری در بهینه سازی زیرساخت های راه های روستایی که شریان حیاتی روستا می باشد را از حیث بهره برداری غیرقابل استفاده می نماید که می توان آن را نوعی هدر رفت سرمایه ملی محسوب نمود.

در واقع امر باید اذعان نمود معادن بجای اینکه "یارشاطر گردند بارخاطر شده اند." فلذا مقوله راه ها و جاده ها که قرار است عامل اصلی توسعه متوازن و پایدار روستاها باشند را بی معنی نموده است زیرا به دلیل آثار مخربی که معادن و فعالیت های معدنی بر زیرساخت ها و راه های مواصلاتی که محوراصلی توسعه به شمار می روند و همچنین اثرات سوء  و زیان باری که بر محیط زیست و بخش کشاورزی دارد کیان روستا و روستانشین را با تهدید جدی مواجه نموده چنانچه تدابیر لازم و اقدامات پیشگیرانه ای در این زمینه از سوی مقامات بالادستی و تصمیم گیرندگان در صدور مجوزهای لازم قانونی اتخاذ نگردد با توجه به روند رو به تزاید فعالیت های معدنی موجود وضعیت نامناسب جاده های روستایی که "درد مشترک روستائیان" می باشد و نیز تاثیرات تخریبی که فعالیت های گسترده معدنی و تردد ماشین آلات سنگین آنها روی جاده ها و مزارع روستایی که تنها محل ومنبع امرار معاش روستائیان می گذارد اینگونه پیش بینی می شود نه تنها توسعه ای در کار نبوده بلکه با ادامه این روند در آینده ای نه چندان دور شاهد تخلیه روستاها خواهیم بود.

پس نیاز به توجه و عنایت ویژه مسئولین و ادارات متولی صدور مجوزهای بهره برداری از معادن و دستگاه های نظارتی که همواره حافظ ونگهبان اصلی منافع عمومی بوده و هستند در راستای جلوگیری از صدمه دیدن راه های روستایی و منابع طبیعی و زیست محیطی که تهدیدی جدی برای کشاورزی منطقه محسوب می شود ضرورتی است اجتناب ناپذیر که فردا دیر خواهد بود.

فعال رسانه ای، فرهنگی، اجتماعی

انتهای پیام/