در سال‌هایی که کرونا باعث تعطیلی مدارس شده است، یکی از اساسی‌ترین و پرچالش‌ترین مسایل، حضور یا عدم حضور دانش‌آموزان در مدارس بود.

واقعیت این است که آموزش‌های غیرحضوری با وجود تمام تلاشی که معلمان انجام داده‌اند، نتوانسته جای آموزش حضوری را بگیرد به همین دلیل مقامات دولتی با صدور دستوالعمل‌هایی دستور بازگشایی مدارس را صادر کردند.

گرچه آموزش و پرورش اعلام کرده است که برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مدارس نظارت‌های میدانی خواهد داشت اما با این همه سختگیری هنوز برخی از خانواده‌ها نگران سلامت فرزندانشان در مدرسه هستند. از یک‌سو، خانواده‌ها نگران افت تحصیلی و خانه‌نشینی طولانی‌مدت دانش‌آموزانشان هستند و در سوی دیگر این نگرانی وجود دارد که با باز شدن درهای مدارس سلامت دانش‌آموزان به دلیل شیوع بیماری کرونا به خطر بیفتد.

با وجود دودستگی خانواده‌ها برای نحوه حضور فرزندانشان سر کلاس درس واقعیتی که نمی‌توان کتمان کرد این است که آموزش‌های مجازی نمی‌تواند به اندازه‌ی آموزش‌های حضوری کارایی داشته باشد.

فریبا روزبهانی در یادداشتی به این موضوع و چالش‌های آموزش مجازی پرداخته است. در این یادداشت می‌خوانیم: بنا بر نظر کارشناسان آموزش، فرآیند یادگیری چیزی فراتر از ارسال فیلم و فایل درسی است؛ اگر چنین نبود که پیش از این شبکه آموزش و اغلب سایت های آموزشی با اتخاذ چنین شیوه های آموزشی می توانستند صاحب بزرگترین سامانه آموزشی کشور گردند.

تدریس، آموزش صرف نیست. ارزشیابی، تکرار و تمرین و رفع اشکال در محیط کلاس به مثابه بوم نقاشی است که ابتدا طرح اولیه روی بوم نقطه به نقطه با خطوط کم رنگ طراحی می گردد سپس طرح اصلی پررنگ می شود. این پروسه شاید ماه‌ها طول بکشد. نقاط ضعف حذف می گردد و نقاط قوت پررنگ می شود .

دست نقاش روی بوم رنگ می پاشد. می داند کجا را برجسته تر کند و کجای طرح را کم رنگ کند. از دل تیره روشن طرح آنچه ذهنیت نقاش است رخ می نماید .

آموزش نیز چنین است. طرح درس با ایجاد انگیزه در کلاس آغاز می گردد؛ اهداف کلی و جزئی تبیین می گردند و اهداف رفتاری و انتظاراتی که از دانش آموزان پیش از تدریس و پس از تدریس می رود تماما در طرح درس مشخص می گردد. حتی معلم چهره دانش آموزان را در طرح درس می گنجاند. می داند در کدام مبحث با چهره هایی مات و سردرگم مواجه خواهد شد و ناگزیر است با شگردی معلمانه از سنگلاخ دیرفهم بودن مطلب بگذرد.

تدریس، آموزش صرف نیست. این‌بوم نقاشی از پیش طرح بندی می شود و از کلاسی به کلاس دیگر تغییر می کند. گاه روند تدریس کند است و گاه برنامه های پرورشی آن را به تعویق می اندازد، هرگز طرح درس یکسانی برای همه کلاس ها نمی توان نوشت زیرا تدریس چونان صنایع دستی است، از جنس ماشین نیست که همه طرح ها را یکسان و قالبی تولید کند.

طرح درس هر کلاس متفاوت از کلاس دیگر است .حال تصور کنید تدریس در فضای مجازی چونان دستگاه چاپ همه را یکسان قالب می زند، بدون آن که به تفاوت های فردی دانش آموزان توجه کند یا بدون در نظر گرفتن این نکته که سرعت یادگیری هر دانش آموز نسبت به دانش آموز دیگر متفاوت است .

در پژوهشی که در «فصلنامه فن آوری و ارتباطات در علوم تربیتی» در خصوص چالش های آموزش مجازی انجام گرفته است؛ به دسته بندی موارد مخل در آموزش مجازی پرداخته شده و آنها در سه دسته تقسیم بندی گردیده است :

دسته اول مشکلات فنی هستند که در آن به ضعف در زیرساخت‌ها و نبود ارتباط چهره به چهره بین مدرس و فراگیرنده و کاهش امنیت در اطلاعات اشاره شده است .

دسته دوم مشکلات مهارتی و عدم تطابق مدرسان با آموزش برخط می باشند که عدم آشنایی با محیط مجازی و ساختار آن دشواری ارزیابی کیفیت یادگیری فراگیران و عدم تناسب شیوه ارزشیابی با ارائه دوره پایین بودن سطح سواد اطلاعاتی و رایانه‌ای فراگیران مقاومت مدرسان برای ورود به عصر فن آوری و تغییر شیوه‌های ارزیابی سنتی و در نهایت افزایش حجم کاری مدرسان را شامل می‌شود.

و آخر دسته سوم مشکلاتی هستند که مسائل اخلاقی بیان شده اند و آن را از مهمترین مسائل رویارویی مدرسان دوره های مجازی می دانند .(فصلنامه فن آوری و ارتباطات شماره دوم زمستان ۹۵)

امروزه تکنولوژی آموزش چیزی فراتر از شاد و فضای مجازی را می طلبد و آنچه در پایان اين يادداشت لازم است به آن اشاره گردد؛ آموزش خودمراقبتی در مقابل آسیب‌های روحی پساکرونا است .

پیش از بازگشایی مدارس آموزش، خودمراقبتی اولین مهارتی است که دانش آموزان ما باید بیاموزند. اولین پروتکل بهداشتی باید مراقبت از خود در مقابل آسیب های روحی باشد. اضطراب حضور در مدرسه، ترس از آنچه که آن را تردید از آموخته های پیشین باید بخوانیم و ترس مواجهه با ضعف آموزشی بزرگترین چالش این روزهای آموزش و پرورش است.

بازگشایی مدارس در حالی صورت می گیرد که برخی از والدین و دانش آموزان نتوانسته اند در مقابل این تردیدها به یقین برسند و باور کنند که حضور در مدرسه، شادترین پلتفرم آموزشی است.

انتهای پیام/