اگر می‌خواهیم علم رشد و بر شبه علم غلبه كند بايد به ترويج علم بپردازيم. ادعاهاي شبه علمي همیشه از جانب قاعده هرم مطرح می‌شود، مثلا طرف در عطاری کار می کند، ادعاهاي گزافي، مثلا درمان كرونا، را مطرح مي‌كند. اين ادعا‌ها از پایین می جوشند و بالا می آیند. بنابراين، براي تقويت پژوهش و جاري ساختن يافته‌هاي اصيل علمي در سطح افكار عمومي، رسانه‌ها مي‌توانند نقشي بي بديل ايفا كنند:

در نوک هرم علمی، دانشمندان برجسته‌اي قرار گرفته‌اند كه یک درصد جمعيت را تشكيل مي‌دهند. اينها غیر از هوش، پشتکار فوق‌العاده‌اي دارند.

بايد توجه داشت كه کاشفان و دانشمندان تاپ به ندرت توانسته‌اند ایده خود را گسترش بدهند. اگر متولي علم و پژوهش تدبيري براي بازاریابی نينديشد، هرچقدر بودجه به نوک هرم تزریق شود، ضعف بنیه پیدا می‌کند. ترویج علم بسيار مهم است. باید به یک گروه هیأت علمی مأموريت داده شود تا مرتب سخنرانی كنند، با رسانه‌ها مصاحبه كنند تا افکار و يافته‌هاي آن یک درصد بالا را ترویج کنند.

باید به جدل و انتقاد دامن زد؛ وقتی لایه پایین هرم جدل را دامن می‌زند، دوتا اتفاق خوب می‌افتد: قاعده هرم هر از چند گاهی شبه علم می‌سازد سركوب مي‌شود و دیگر نيازي به پلمپ کردن دفتر آنها نیست، بلکه سخنرانی است که آنها را مهار می‌کند. از طرفی، این منازعه و نقد به آن یک درصد بالاي هرم راهنمایی می دهد، یعنی یک درصد بالا می‌فهمند بازار کجا است و کدام سو باید بروند.

بنابراين، براي توسعه علمي، بايد كاري كرد كه جمهور، پيام پژوهشگر و دانشمند را بپذيرد و الا پژوهشگر در حلقه كوچك پژوهشگران آكادميك ایزوله و ضعیف می‌شود.

در اقتصاد هم همین اصل حاكم است. بزرگترین قطب هایی که دارند اقتصاد را جلو می برند توزیع کننده و بازاریاب‌ها هستند. به عبارت دیگر اگر توزیع کننده و عرضه کننده یا بازاریاب براي علم نباشد مکش ایجاد نمی کند و علم در بخش نوك هرم ضعيف مي‌شود.

اگر می‌خواهیم پژوهش در ایران رشد کند،  به رسانه‌ها به عنوان بازارياب و مروج علم نياز مبرم داريم.

علم خالص قدرت ایجاد نمی کند، علم زمانی که با سیاست و با عموم متصل نشود خیلی سریع ممکن است که ضعیف بشود. براي مردمي كردن علم و ارتقاي سطح فكر عموم مردم اهتمام بورزيم.

دكتر احد نويدی/ روانشناس

انتهای پیام/