تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها از اسفند ۱۳۹۸ تاکنون منجر به مشکلات تحصیلی و حتی بروز مسائل اجتماعی بسیاری شده است. آموزش از راه دور با وجود مشکلات زیرساختی اینترنت و نیاز به دستگاه‌ های هوشمند و عدم آشنایی برخی معلمان با آموزش های مجازی از طرفی منجر به صدمه هایی برای دانش آموزان شده و از طرف دیگر این جنس از آموزش برای برخی از پایه‌های تحصیلی چندان اثربخش نبوده است.

با توجه به اُفت تحصیلی که از گذشته داشتیم در کنار تعطیلی حدود دو ساله مدارس و کیفیت پایین آموزش می‌توان تصور کرد که جمعیت ترک تحصیل بالایی داشته باشیم و اُفت یادگیری زیادی را تجربه خواهیم کرد؛ هم‌اکنون بحث بر سر نسلی است که در آینده دچار مشکل خواهند شد.

 از طرفی شیوع گسترده سویه دلتا ویروس کرونا که اتفاقاً سرایت پذیری بیشتری حتی در بین کودکان دارد، در چند ماه اخیر منجر به نگرانی‌های فراوانی برای بازگشایی مدارس شده است. با این حال به نظر می‌رسد با توجه به آغاز واکسیناسیون معلم‌ها و اساتید دانشگاه‌ ها و رانندگان سرویس مدارس، تصمیم‌ ها بر این اساس شده که بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها به هر شکل انجام شود تا از آسیب‌های تحصیلی جلوگیری شود.

حتی اگر قرار به بازگشایی مدارس باشد، باید به این نکته توجه کرد که بازگشایی مدارس باید به صورت ایمن و همراه با آرامش برای خانواده ­ها و دانش آموزان انجام شود و در این زمینه علاوه بر آموزش و پرورش، خانواده‌ها و دانش آموزان نیز نقش مهمی بر عهده دارند. مسائلی مانند تهویه مناسب و جلوگیری از تجمع و تغییر سبک رفتاری باید در دستور کار باشد تا شیوه آموزش به شکل ایمن و رعایت شیوه نامه های بهداشتی در مدارس انجام شود. در این مسیر حتی می‌توان از کشورهای اروپایی نیز الگوبرداری کرد.

در اکثر کشورها بودجه آموزش و پرورش را برای مقابله با کرونا افزایش داده اند و باید این موضوع در دستور کار دولت سیزدهم نیز باشد تا بازگشایی مدارس با مشکلات کمتری روبه رو شود.

در یک نظر سنجی که در فضای مجازی بین معلمان، اولیاء و دانش آموزان در سه مقطع تحصیلی در استان مرکزی صورت گرفت از آنها پرسیده شد که با بازگشایی مدارس در مهر 1400 به صورت حضوری و با رعایت شیوه نامه های بهداشتی و انجام واکسیناسیون معلمان، موافق هستید یا مخالف؟

جالب است که اکثر پاسخ دهندگان یعنی حدود 63 درصد مخالف بازگشایی مدارس و 37 درصد موافق بودند که معلمان 42 درصد  والدین 28 درصد و دانش آموزان 30 درصد پاسخ دهندگان را تشکیل می دهند. 48 درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی در متوسطه دوم (دبیرستان) 36 درصد ابتدایی و 16 درصد هم در مقطع متوسطه اول( راهنمایی) بودند.

نکته جالب اینجاست که بیشتر شرکت کنندگان در نظر سنجی در دور دوم متوسطه یعنی دبیرستان و هنرستان ها هستند که بیشتر به فکر کنکور بوده و متأسفانه به مدرسه و کلاس درس اهمیت چندانی نمی دهند و معمولاً  دانش آموزان دبیرستان خانواده ها را با خود همسو کرده و نظرشان را به خانواده ها تحمیل می کنند.

اگر بازگشایی مدارس اختیاری باشد شاید در ابتدایی و متوسطه اول (راهنمایی) بتوان دانش آموزان و خانواده ها را مجاب کرد که به صورت حضوری در مدرسه آموزش ببینند ولی در متوسطه دوم شاید بحث اختیاری بودن باعث شود که بیشتر دانش آموزان در مدرسه حاضر نشوند و به دنبال آموزش های مجازی باشند. این عوامل باعث می‌شوند که عده ای به صورت حضوری و عده ای هم به صورت غیر حضوری تمایل به آموزش داشته باشند که این امر مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت. مدیریت دانش آموزان توسط مدرسه و خانواده برای پیگیری امور درسی و حضور و غیاب و حتی سرویس دهی ایاب و ذهاب با چالش هایی روبه رو می شوند و مهمتر از آن معلمان نیز فرصت و زمان کافی برای تدریس هم به صورت حضوری و هم غیرحضوری را ندارند.

نکته قابل تأمل دیگر در این نظر­سنجی این است که بیشتر پاسخ دهندگان معلمان هستند که اکثرشان تمایل به آموزش حضوری در مهر 1400 را ندارند که این مسئله نیز با وجود اختیاری بودن باز­گشایی مدارس معضلاتی را برای مسئولین آموزش و پرورش و مدیران به وجود خواهد آورد که باید آسیب شناسی های لازم و ضروری نیز در این خصوص صورت پذیرد.

حالا باید منتظر ماند و دید که کرونا با سویه های جدیدش مانند « دلتا پلاس» و«لامبدا» در ماه­های آینده چه اتفاقاتی را در کشور رقم خواهد زد و ستاد ملی کرونا و مدیران آموزش و پرورش چه تدابیری را در این زمینه برای بازگشایی مدارس می اندیشند.

حسین معافی/ پژوهشگر مسائل فرهنگی- اجتماعی