لعیا نورانی زنوز

"17 مرداد" در تقویم سالانه کشور به رسانه‌ها اختصاص یافته است. بدون تردید رسانه‌ها نمادی از اقرار حقیقت، تقلیل آلام بشری، جلوگيري از خودکامگي، بروز فساد سيستماتيک و بهترین آوانگارد در تحکیم پایه‌های مردمسالاری هستند و این وجه تسمیه می‌تواند نشانه‌ی شأن رفیع رسانه‌نگاران باشد.

واقعیت این است که تداعی کارويژه‌هاي رسانه‌ها و فعالان این حوزه صرفا در این روز فرخنده و در قالب نوشته‌ها و مقالات مختلف برجسته می‌شود اما در عمل به اقدامات و ابتکارات فصلي مانند برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های خبری موسمي و اهدای جوایز خلاصه می‌شود به عبارتی این تکرارها وارد یک چرخه فرساینده شده است به جای اینکه به بازنگری، بازاندیشی و رفع مشکلات این حوزه در افق آينده منجر شود.

امروزه فعالیت اکثر رسانه‌ها به ویژه نشریات با نبود توازن میان درآمد و هزینه، خودسانسوری و محدودیت در انتشار مطالب، افزایش هزینه‌های انتشار، بکارگیری افراد غیرمتخصص و غیرتوانمند، کیفیت پایین محتوای رسانه‌ها، نگاه جزیره‌ای به رسانه‌ها و مطبوعات، نبود امنیت شغلی، ریزش مخاطب، از دست رفتن اعتماد و ... دست به گریبان هستند و به دلیل همین بحران‌ها و مشکلات فعالیت آنها معطوف به استانداردهای حرفه‌ای نبوده و این طبیعی است که اثرگذاریشان در جامعه کاهش یابد.

اما پرسش اصلی این است که چگونه یک رسانه می‌تواند به رسالت خود به درستی عمل کند و در تراز خود رسانه باشد؟

قطع یقین، تحقق وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی رسانه‌ها به نحوه کنترل آنها، ساختار سیاسی و نظام حقوقی مربوط به حقوق و تکالیف انسانی، شرایط استقلال، امنیت، همچنین منزلت و شرافت حرفه‌ای آنها برمی‌گردد به طوری که هر چقدر رسانه‌ها بدون سانسور و به طور آزادانه منتشر شوند، روزنامه‌نگاران استقلال حرفه‌ای داشته و در برابر جامعه پاسخگو باشند، می‌توانند در جامعه متعین، نهادمند و قاعده‌مند باشند.

ضمن اینکه براساس اصول تعریف شده، مسوولیت اجتماعی رسانه‌ها ایجاب می‌کند علاوه بر بیداری افکار عمومی درباره وقایع زندگی جمعی باید نگهبان مصالح و منافع عمومی باشند، از آنچه ممکن است به جنایت، خشونت، بی‌نظمی یا هتک حرمت گروه‌های اقلیت منجر شود، پرهیز کنند، انعکاس‌دهنده تعدد و تنوع اندیشه‌ها در جامعه خویش باشند و به خودانضباطی حرفه‌ای خویش در چارچوب قوانین و نهادهای موجود بپردازند.

رسانه‌ها و مطبوعات زمانی می توانند کارکرد حرفه‌ای پیدا کنند که ضمن استقلال مالی از حاکمیت ایده‌های حکومت خود را رها کنند و به آینه‌ی حقایق و رخدادهای جامعه تبدیل شوند. در این صورت است که می‌توانند در رشد و تعالی جامعه‌ی مدنی اثرگذاری بیشتری داشته باشند و متقابلا این رخداد مهم نیز در مانایی، پویایی و استمرار حیات رسانه‌ها نقش قابل توجهی خواهد داشت.

تاریخ نیز گواه است، رشد رسانه‌ها و تربیت رسانه‌نگاران مستقل و حرفه‌ای همزاد با افزایش فعالیت نهادهای مدنی بوده و برعکس قدم اول در حکومت‌های اقتدارگرا توقیف، تعطیلی و سرکوب مطبوعات و اصحاب رسانه بوده است.

لذا آگاهی و بیداری شهروندان به واسطه رابطه‌ی هارمونیک رسانه‌های آزاد و مستقل و جامعه مدنی تحقق می‌یابد نه با تحمیل پیام‌ها و ایده‌ها بر ذائقه‌ی مخاطبان.

به بیان روشن‌تر، رسانه‌ها زمانی می‌توانند مسوولیت اجتماعی مورد نظر را تقویت کنند و نیازها و مطالبات مردم را بازتاب دهند که بتوانند آزادانه، بدون سانسور و اعمال فشار اخبار و تحلیل‌های متناسب در بخش‌های مختلف را عرضه کنند که این خود باعث رونق اقتصادی و تقویت روزنامه‌نگاری می‌شود.

انتهای پیام/