اصلاحطلبان حداقل چهار سال از عرصه قدرت اجرایی و عملیاتی کشور به دور هستند و به‌نظر بسیاری از کارشناسان این بهترین فرصت برای نوعی آسیب‌شناسی در جریان اصلاحات است که از سویی یک بازنگری در خود و نقد درون‌جریانی داشته باشد تا بتوانند گفتمانی بالنده، پویا و این زمانی داشته باشند و از سوی دیگر با بازگشت به جامعه و شیفت‌کردن از اصلاح‌طلبی قدرت‌محور به اصلاح‌طلبی جامعه‌محور اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی از دست رفته را بازگردانند. نکته مهم اینکه اصلاحطلبان محتوم به این سرنوشت هستند و اگر چنین نکنند پس از چندی به‌طور کامل از عرصه سیاست فعال و عمل ایران کنار گذاشته شده و به فراموشی سپرده خواهند شد. لذا برای تغییر، امروز بهتر از فرداست.
برخی بر این عقیده‌اند که انتخابات 1400 میخ آخری بود که بر تابوت اصلاحات نشست و کلا آنها را از صحنه سیاسی کشور کنار گذاشت. با این‌حال آنچه مسلم است اینکه شکاف ایجاد شده میان اصلاحطلبان و جامعه امر انکار‌پذیری نیست و نمی‌توان آن را به مسائل دیگر ارتباط داد؛ چراکه اساسا این اصلاحطلبان بودند که طی هشت سال گذشته نتوانستند آن طور که باید و شاید خود را به مردم نشان دهند، ثابت کنند و برای فرآیندهای پیش‌رو با خود همراه سازند. مسائلی چون عملکرد نه‌چندان موفق فراکسیون امید در مجلس دهم، عملکرد انتقاد‌آمیز دولت حسن روحانی و نوع سمت‌گیری‌های اصلاحطلبان درخصوص اتفاقات و مسائل رخ داده طی چند سال اخیر باعث شد تا مردم دیگر مثل سابق اصلاحطلبان را باور نداشته و صدای خود ندانند. به‌قول عده‌ای مردم دیگر اصلاحطلبان را جریانی برای استیفای حقوق ملت که درصدد تلاش برای حفظ و باقی خود می‌دانند. لذا از همین روست که بر خلاف دفعات گذشته در انتخابات 1400 دعوت آنها را نپذیرفته و پای صندوق رای نیامدند. البته برخی بر این باورند که این بی‌اعتمادی و نا‌امیدی مردم نه‌تنها نسبت به اصلاحطلبان بلکه بیشتر نسبت به روندهای موجود در جامعه و سیاست‌هاست و راه‌حل آن نیز نوعی بازنگری در این سیاست‌ها و نگرش‌ها است. قدر مسلم اصلاحطلبان اگر می‌خواهند همچنان گفتمان غالب و جریان سیاسی برتر جامعه باشند و به بیان دیگر حرف‌شان تاثیر‌گذار باشد، باید به هر نحوی که شده اعتماد عمومی و سرمایه‌اجتماعی از دست رفته را بازگردانند؛ چراکه اگر نتوانند در اجرای این مهم موفق شوند پس از چند سال به حاشیه سیاست عملی ایران رفته و کم‌کم حذف خواهند شد؛ چنانکه برخی احزاب همچون نهضت آزادی یا... به مرور زمان در نگاه مردم حذف شدند.
آنچه که مسلم است اصلاحطلبان باید در نوع رویکردهای خود تغییرات بسیاری حاصل کرده و برای مدتی از اصلاح‌طلبی قدرت‌محور به اصلاح‌طلبی جامعه‌محور عزیمت کنند تا جامعه به این باور برسد که جریان اصلاحات جامعه‌محور است و خود را با مردم تعریف می‌کند. اگر اینگونه باشد اصلاحطلبان باید نو به نو درخصوص اتفاقات جامعه و مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مواضع‌شان را با نگاه جامعه‌محور و مردم‌مدارانه مطرح کنند و اصل و پایه را مردم قرار دهند. در نتیجه اینگونه می‌توانند در درازمدت اعتماد جامعه را بازیابی کرده و در عرصه قدرت نیز حضور یافته و موفقیت حاصل کنند.
حمید شجاعی
|
