کارشناسان معتقدند که با این مدل آموزشی پیش گرفته شده در دوران کرونا، بعد از کنترل این بیماری با یک موج ترک تحصیل و افزایش جمعیت دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در برخی روستاها مواجه خواهیم بود.

بعد از شیوع کرونا و تعطیل شدن کلاس‌های حضوری کنترل وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان از دست معلمان خارج شده، چون خیلی از دانش‌آموزان گوشی مناسب نداشتند و در بهترین حالت باید منتظر گوشی گرفتن از بقیه می‌شدند یا خودشان و خانواده‌هایشان به فضای مجازی آشنا نبودند و یا مشکل تهیه اینترنت داشتند. در این فضا تدریس آنلاین و آزمون آنلاین اصلا عملی نیست.

علاوه بر مشکلات گوشی و اینترنت و مشکلات برنامه شاد، خیلی از دانش‌آموزان یک شیفت به مدرسه می‌آمدند و یک شیفت سرکار می‌رفتند. متأسفانه کرونا برای آن‌ها قرنطینه به دنبال نداشت بلکه به‌خاطر مضاعف شدن مشکلات اقتصادی آن‌ها دو شیفت به کار گرفته شدند و اتفاقاً مشغول کارهای پرخطر و کم‌درآمد هم شدند و زمان و توانی برای درس‌خواندن نداشتند. به‌خاطر به‌حداقل‌ رساندن مشکلات و جلوگیری از ترک تحصیل دانش مطالب درسی به‌صورت درس‌نامه و جزوه از مباحث مهم چند ماه آخر سال تحصیلی گذشته تهیه شد و در اختیار دانش‌آموزانی که دسترسی به اینترنت و گوشی همراه نداشتند، گذاشته شد؛ اما خیلی‌ها حتی نتوانستند در امتحانات پایان سال شرکت کنند.

کرونا ویروس منحوسی است که خطوط تیره بین فقیر و غنی را تیره‌تر کرده است. اگر قبلا نگرانی والدین برای این بود که فرزند دبیرستانی خود را نمی‌توانند به بهترین کلاس‌های کنکور بفرستند، الان نگرانی‌ها در مورد دبستانی‌ها هم وجود دارد که چگونه از آموزش مجازی بهره ببرند؟ چراکه برای دانش‌آموزان پایه اول و دوم بسیار سخت است که با آموزش‌های مجازی درس را فراگیرند.

قطعا هر آرمانی موافقان و مخالفانی دارد که بر آن تأثیرگذار هستند. می‌شود یک هدف را اوج خواسته‌های ملتی کرد یا آن را در جامعه استحاله کرد. مهم‌ترین سنگرها برای حراست از آرمان‌ها، مدارس هستند و معلمان به‌عنوان «افسران سپاه پیشرفت» باید بتوانند «انسان‌های مؤمن خردمند، متفکر اندیشمند، دانشمند با نظم، باانصاف، دارای اخلاق اسلامی و در یک کلمه انسان‌های مجاهد و اهل عمل» تربیت کنند. فرصت دوازده‌ساله‌ای که بهترین فرصت برای پی‌ریزی نسلی است که با تمام قدرت برای پیشبرد اهداف کشور تلاش کنند.

با همة اینها نباید از این مسئله غافل شد که افکارعمومی جامعه باید شغل «معلمی» را جزو یکی از بهترین شغل‌ها بداند. شأن اجتماعی معلمان و وضعیت زندگی آنها باید همیشه مورد توجه قرار گیرد تا انگیزه ای مضاعف داشته باشند. یکی از آرمان‌های انقلاب اسلامی، تأمین عدالت آموزشی بود که هم‌اکنون، بیشتر از قبل تحت‌الشعاع قرار گرفته است.

از طرفی نگرانی‌ها برای تأثیر شبکه‌های مجازی روی افکار آینده‌سازان این سرزمین وجود دارد، چراکه با وجود آموزش مجازی تقریباً تأثیر کار پرورشی به صفر می‌رسد. مشکلاتی که ویروس کرونا آنها را مشتعل می کند و بعدها آتشی در جامعه می‌اندازد که مصائب بسیاری را به بار می آورد.

به نظر می‌رسد «آموزش‌ و پرورش» باید سریع‌تر سند تحول خود را به‌روزرسانی کند و برای آموزش مجازی تعاریف بهتر و مطابق‌تری با شرایط ارائه دهد. تعلل در این مسئله به این بهانه که این دوره موقت است و به‌زودی رفع می‌شود، به هیچ وجه پذیرفته نیست چراکه کسی حقیقتاً نمی داند تا کی کرونا می خواهد برای خودش جولان دهد.

عدالت آموزشی هم به همین معناست که آموزشی پویا و هدفمند در اختیار همه کودکان قرار بگیرد و به استانداردهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آموزش توجه ویژه بشود. محیط مدرسه و کلاس درس طبق الگوهای از پیش تعیین شده آماده شود و به حداقل‌ها بسنده نشود. تفاوت‌ها میان مراکز آموزشی و امکانات در پایتخت و کلان‌شهرها با نقاط دورافتاده کشور به حداقل برسد. کمااینکه اصلاً نباید تفاوتی وجود داشته باشد.

در شهرهای بزرگ با توجه‌ به برخورداری از امکانات فن آوری، دانش‌آموزان به‌راحتی می‌توانند از امکانات آموزش مجازی بهره ببرند اما هر چه از مراکز استان دور می‌شویم سرعت تحولات اطلاعات و فناوری کمتر شده و ساکنان آن مناطق با چالش‌های بیشتری روبه‌رو می‌شود.

 در طی سال گذشته شاهد این موضوع بودیم که دانش‌آموزان و معلمین برای برقراری روند آموزش مجازی مجبور به طی مسافتی بودند تا به محلی برسند که دکل‌های مخابراتی امکان تحصیل بر خط را برقرار کنند. آنچه از عدالت به دور است همین موضوع است که حالا که فرزندان ما با توجه ظهور پاندمی باید در خانه بمانند مجبور نباشند برای استفاده از حداقل‌ها از خانه خارج شوند.

اگر در آینده تمامی زیرساخت‌های آموزش الکترونیک و مجازی مهیا شود و ابزار و فن آوری های لازم از لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در اختیار تمام دانش آموزان حتی در نقاط دوردست قرار گیرد و محتوی‌های آموزشی استاندارد و یکسانی نیز در اختیار معلمان و دانش‌آموزان باشد می توان به عدالت آموزشی نزدیک شد؛ چراکه همه از شرایط برابری برای آموزش برخوردار خواهند بود.

بررسی و ارزشیابی نتایج آموزش های مجازی در مدارس دولتی و خاص نشان داد که تفاوت چندانی در این‌گونه مدارس وجود ندارد چراکه تجربه همه معلمان تقریباً در این‌گونه آموزش‌ها یکسان است.

سیاستگذاران و مدیران اجرایی در حوزه آموزش‌ و پرورش معتقدند کرونا خلأهای عدالت آموزشی در کشور را نمایان و کاری کرد که به ویژه در محور آموزش آنلاین و حضور دانش آموزان در فضای مجازی پیشرفتی که نیاز به ۱۰ سال زمان داشت در یک سال انجام شود.

آموزش آنلاین و غیرحضوری هزینه های آموزشی، هزینه های ترافیکی و نقل و انتقالات دانش آموزان و همین‌طور هزینه های نگهداری ساختار فیزیکی مدارس را نیز کاهش داده است که این عوامل می تواند از مزایای آموزش های مجاری و یادگیری الکترونیکی باشد.

با گسترش آموزش‌های مجازی و کاهش مشکلات و دسترسی به زیرساخت‌های لازم به عدالت آموزشی نزدیک می شویم و با برقراری عدالت آموزشی، جداکردن دانش آموزان در مدارس خاص (استعدادهای درخشان، نمونه، شاهد و ...) و غیرانتفاعی دیگر معنایی پیدا نمی کند و زمینه بروز استعدادهای مختلف در مدارس دولتی مهیا می گردد و دانش‌آموزان فعال و پرتلاش نیز می‌توانند در مدارس دولتی استعدادهایشان را به منصه ظهور برسانند و کم‌کم با حذف کنکور و حذف مدارس خاص سیستم آموزشی کشور جان دوباره‌ای بگیرد و به‌سوی قله های علم و معرفت حرکت کنیم و به اهداف برنامه‌ های سند تحول بنیادین آموزش پرورش نزدیک تر شویم.

دکتر حسین معافی دکتری برنامه ریزی درسی

انتهای پیام/