بحران هویت بدون شک مهم‌ترین آسیب اجتماعی است که علایم آن را می توان در کلیه روابط اجتماعی و کنش‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به وضوح مشاهده کرد. از این منظر هویت یکی از مقوله‌های کلان در فرایندهای اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شود که در یک محیط زمانی (عصر و دوره ای که در آن واقعیم) و مکانی (محدوده جغرافیای زندگی) شکل می گیرد و قوام می یابد. اما آنچه مهم است اینکه چه عوامل اجتماعی و فرهنگی در این زمینه موثر بوده است؟
شهراد شاهرخی در یادداشتی به این موضوع پرداخته است. در این یادداشت می‌خوانیم: انسان‌ها اساسا موجوداتی آسیب پذیر هستند که به‌شدت در معرض خطر آسیب‌های روحی، روانی و اجتماعی قرار دارند، متأسفانه این موضوع در قشر جوان بیشتر صدق می‌کند و به سرعت تحت تأثیر عوامل منفی محیط جامعه قرار می‌گیرند و دچار آسیب می‌شوند.
اینکه چرا بعضی از جوانان ما با ناهنجاری‌های فرهنگی رشد می‌کنند و دچار معضل و آسیب می‌شوند، باید ریشه آن را ابتدا در خانواده افراد جست‌وجو و سپس در عوامل بیرون از خانواده، درون جامعه و دوستان جست‌وجو نمود.
اصولا افراد، مخصوصا جوانان در جامعه امروز با مدرنیته شدن و تغییر ارزش‌ها، طبیعتا تغییر مسیر داده و به سوی گرایش‌های عجیب و غیرفرهنگی و عرف جامعه افتاده که با منطق و اندیشه فرهنگ و اصیل ایرانی و اجتماع همخوانی ندارد. در این رابطه ابتدا خانواده که کانون شکل‌گیری شخصیت در فرزندان است، نقش موثری در تربیت فرزند، رشد و نمو ذهن و اندیشه‌های فرهنگی آنها دارند، چرا که ابتدا آنها هستند که باید ریشه نهال اندیشه فرزندانشان را با فرهنگ صحیح و اصیل آبیاری کرده و محصول خوب و شایسته را تحویل جامعه دهند.
این والدین هستند که باید صحیح زیستن را به فرزندان بیاموزند و می‌توانند مدرس خوبی برای تربیت آنها باشند؛ و دیگر، نقش جامعه و محیط بیرون از خانواده است که می‌تواند به سرعت در فکر، اندیشه و رفتار جوانان تأثیر گذاشته و در کل، اجتماع و فرهنگ اجتماعی را دچار بحران و تحول کند.
در حقیقت محیط خانواده و محیط بیرون از آن، نقش موثری در شکل گیری شخصیت افراد دارند. وقتی شخصیت ما با موسیقی اصیل ایرانی و زیبا شکل گرفت، این زیبایی در رفتار ما تأثیر مثبت گذاشته و رفتار و کردار ما در فرهنگ ما تأثیر خواهد گذاشت و این تأثیر گذاری زیبا و مناسب به بهبود ارزش‌ها و فرهنگ اصیل جامعه کمک خواهد کرد، وقتی جامعه را به کتاب خواندن تشویق کنیم و این فرهنگ زیبا را در بین مردم رواج دهیم، به‌طور یقین می‌توان گفت که در آینده جامعه‌ای سعادتمند خواهیم داشت، وقتی به ارزش‌ها و تاریخ باستان و کهن سرزمین مان اهمیت داده و به آن افتخار کنیم و درصدد ترویج آشنایی با تاریخ و فرهنگ اصیل و باستانی سرزمین خویش باشیم، مسلما فرهنگ و اصالت و اندیشه‌مان پیشرفت خواهد کرد، نهایتا وقتی خودمان به ارزش ها و شخصیت و اصالت خودمان احترام گذاشته و ارج نهیم، سلامت جامعه و فرهنگ مان حفظ خواهد شد، اما اگر به فرهنگ و سلامت جامعه و اندیشه اجتماع توجه نکنیم و از اصول و هویتمان فاصله بگیریم، به طرف زوال و نابودی ارزش‌ها و هویتمان پیش خواهیم رفت و شاهد آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی خواهیم بود.
اعتیاد، دزدی، جنایت، فحشاء و دیگر رفتارهای ناهنجار اجتماعی از جمله آسیب‌هایی است که می‌تواند چنان ویرانی‌ای در اجتماع و مردم ایجاد کند که دیگر نتوان آن را تا سال‌ها بازسازی کرد. البته ریشه این فاجعه را نیز می‌توان علاوه بر نقش مؤثر محیط خانواده در تربیت صحیح و یا غلط، در مشکلات اقتصادی و فقر و بیکاری هم جست‌وجو نمود که صد البته فقر فرهنگی را هم شامل خواهد شد و چه بسا کسانی که از وضعیت مالی و رفاه اقتصادی خوبی هم برخوردارند به دلیل نداشتن فرهنگ صحیح رفتاری، به آسیب‌های اجتماعی که اشاره شد روی می‌آورند. در حقیقت یک گروه از افراد به دلیل فقر فرهنگی و اقتصادی روی به ویران کردن فرهنگ‌جامعه می‌آورند و گروه دیگر به دلیل فرهنگ اشتباه و آسودگی و رفاه زیاد دست به تخریب فرهنگ و ارزش‌های جامعه می‌زنند. باید جامعه شناسان دست به کار شوند و عمق فاجعه در جامعه را در یابند و این مساله باید به‌درستی بررسی شود تا بتوان به اصلاح هویت و فرهنگ جامعه پرداخت. زمانی جامعه آگاه خواهد شد و در حقیقت به آگاهی فرهنگی و اجتماعی خواهد رسید که افراد آن در مسیر رشد آگاهی و شناخت به اصل خود قدم برداشته و به نوعی زیبایی رفتار رسیده باشند، تا در سایه امن اخلاق و رفتار صحیح و مطلوب اجتماعی زندگی کرده و به زیباشناسی دست یابند. این زیباشناسی در رفتار زمانی تحقق پیدا می‌کند که ما خودمان مروج این آگاهی و شناخت در جامعه باشیم.
انتهای پیام/ |
