علی معین فر / یک سیاستمدار ممکن است برای نیل به اهداف سیاسی مختلف ازجمله حفظ قدرت سیاسی خود به اقدامات آلوده به فساد متوسل شود. کسب منافع شخصی نامشروع یا موقعیت سیاسی ناروا با استفاده از قدرت سیاسی حزبی، موقعیت دولتی یا از طریق روابط با سیاستمداران یا صاحبان مشاغل سیاسی را فساد سیاسی گویند. این نوع فسادعمدتا شامل تامین مالی احزاب به شیوه های غیرقانونی (فساد انتخاباتی)، خرید آرا به نفع کاندیداهای خاص با پول، ارعاب و تهدید در جریان انتخابات، تحریف نتایج انتخابات، تخصیص منابع و خدمات عمومی و دولتی براساس روابط مسموم بین سیاستمداران تجارت بر پایه اعمال نفوذ سیاسی تصویب طرح‌ها یا قوانین خاص در جهت مقاصد خاص و... می‌باشد. ساختار سیاسی جامعه میزان قدرت و مسئولیت سیاستمداران را تعیین می کند و از این طریق بر منافع و هزینه های فساد برای هر سیاستمدار اثر می‌گذارد.
متغیرهای عمده سیاسی که می‌توانند بر میزان فساد تاثیر گذارند عبارتند از:
- نحوه تقسیم قدرت سیاسی (میزان حاکمیت دموکراسی و ماهیت آن در جامعه حضور احزاب سیاسی و نقش آن‌ها در برقراری تعادل قوا)
- میزان ثبات سیاسی
- میزان آزادی‌های سیاسی (آزادی‌های مدنی استقلال مطبوعات و آزادی بیان)
- میزان عزم و اراده سیاسی برای مبارزه با فساد و حمایت مقامات عالی رتبه از آن ...هرگاه قدرت مطلق در اختیار یک سیاستمدار گذاشته شود بدون شک خطر فساد افزایش می‌یابد. وجود احزاب سیاسی مختلف سبب ایجاد رقابت سیاسی و انتقال دورهای قدرت از یک گروه و یا احزاب به گروه یا احزاب دیگر می‌گردد و فعالیت‌های حزب حاکم پیوسته از جانب احزاب رقیب مورد نظارت ارزیابی و انتقاد قرار می‌گیرد. از اين رو قدرت به صورت افقی بین سه قوه و به صورت عمودی میان مقامات محلی و مرکزی تقسیم می‌گردد. هنگامی که پست‌های سیاسی بر اساس روابط سیاسی و تعاملات پشت پرده اعطا می‌شود معیارهای کارایی لیاقت و شایسته سالاری نادیده گرفته می‌شوند و مدیران به جای خدمت به کل جامعه از امکانات و اختیارات خود برای خوش‌خدمتی به سیاستمداران و یا جناح‌های سیاسی خاص استفاده می‌کنند. چنانچه تقسیم قدرت و رقابت احزاب سیاسی به بی ثباتی منجر شود زمینه رشد فساد را فراهم می‌کند. زیرا در محیط بی ثبات سیاسی افراد تمایل بیشتری به ارتکاب فساد پیدا می‌کنند و چون آینده سیاسی خود را متزلزل می‌بیند تلاش می‌کنند از قدرت و اختیارات خود حداکثر استفاده را در حداقل زمان نصیب خود کنند.
جناح‌های سیاسی در کشور ما در نبود احزاب نهادینه شده و قدرتمند از جایگاهی ویژه و بنیادی در استقرار دموکراسی برخوردارند. امروز در ایران جناح‌های به رسمیت شناخته شده مانند پرستارانی هستند که رهبران آتی کشور را پرورش می‌دهند. از این‌رو نباید برای تامین مالی خود به منظور تضمین موفقیت کاندیداهای خود مصالحه نموده و یا متوسل به شیوه های غیر اخلاقی شوند. در غیر این صورت چنین عملی خطرات بسیار زیادی به وجود می‌آورد که هزینه های هنگفت مبارزات انتخاباتی بر وخامت آن می‌افزاید. از سوی دیگر، معمولا هزینه های سیاسی برخی از نیروهای جناح‌های سیاسی بیش از درآمدهای قانونی آن‌ها می‌باشد. از این‌رو، آن‌ها ماه‌ها به انتخابات مانده متوسل به شیوه های نا درست، غیر اخلاقی یا غیر قانونی برای تامین مالی فعالیت‌های سیاسی و تضمین بقا و موفقیت خود در صحنه سیاست می‌شوند. بنابراین در پاسخ به این سوال که چرا برخی از کاندیداها به فساد آلوده می‌شوند!؟
باید گفت که یکی از دلایل آن هزینه های سیاسی است. معمولا کاندیداها به تنهایی در موقعیتی قرار ندارند که بتوانند مبارزات انتخاباتی خود را تامین مالی کنند. از این‌رو آن‌ها به جمع آوری وجوه از منابعی که می‌توانند کمک کنند، متوسل می‌شوند. اغلب کسانی که به ارائه چنین منابع مالی اقدام می‌کنند، در قبال کمک‌های خود انتظاراتی دارند. این انتظارات به شکل امتیازات یا قراردادهایی که به آنان واگذار می‌شود یا مناقصه‌هایی که به نفع آن‌ها تدوین می‌شود، سهیم شدن در پست‌های دولتی، اعمال نفوذ در تصمیمات دولتی و...نمود می‌یابند.
به طور کلی منابع غیر قانونی که برخی از کاندیداها برای تامین مالی فعالیت‌های خود به آن‌ها متوسل می‌شوند، عبارتند از:
- درآمدهای حاصل از رشوه خواری
- مزایای مادی که به صورت غیر قانونی توسط قدرتمندان و صاحبان پست که قدرت را در دست دارند، اعطا می‌شود.
- متوسل شدن به انواع رانت خواری (رانت‌های اقتصادی، سیاسی و اطلاعاتی) و فراهم کردن انواع امتیازات و انحصارات برابر شرکت‌ها یا افراد هم باند خود.
- وجوهی که پرداخت کننده آن مجهول‌الهویه می‌باشد ونیز وجوه دریافتی از منابع نا مشخص خارجی
انتهای پیام/ |
