شانه‌هایش زير بار ناملايمات دردناک شده است، براي حفظ خانواده مردانه چرخ زندگي را می‌چرخانند، در هر شکل و وضعیت ناچار است نقش‌های مختلفی همانند مادر، پدر، خواهر و دوست را ایفا کند تا خانواده‌اش حفظ شود، مجبور است آسیب‌های متعدد اقتصادی، روانی، عاطفی و برچسب‌های اجتماعی متداول را نیز متحمل شود برچسب‌هایی كه گاهي به حدی بوده که مشکلات اقتصادی و مالی آنان در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد ... اين وضعيت زناني است كه به دليل فوت، طلاق، زنداني بودن يا از کار افتادگي همسر و... با نام زن سرپرست خانوار معرفي می‌شوند.

به گزارش ناي قلم، در چنين شرايطي هيچ باعث حيرت نيست که اعضاي خانواده هاي زن سرپرست بيش از ساير خانواده‌ها در معرض آسیب‌های اجتماعي قرار دارند، چرا که چاشني مستمري ناچيز نهادهاي حمايتي كميته امداد و بهزيستي، درآمدهاي اندكي است که هنوز نتوانسته مشکل عمده‌ای را از این قشر مرتفع کند و اغلب وارد مشاغلی مانند خرد کردن سبزي، پاک کردن حبوبات، کار در منازل، شست‌وشوی لباس، دوخت دستگيره و لوازم پارچه يي آشپزخانه می‌شوند که در عین دشوار بودن، درآمد چندانی هم ندارند.

کافی است ساعتی را با اين زنان بگذرانیم تا به عمق مشکلات آن‌ها پي ببريم.

فاطمه يكي از اين زنان است كه 45 سال سن دارد، شش سال است که متارکه کرده، درباره وضعیتش که از او می‌پرسم می‌خندد و می‌گوید: براي گذران زندگي در منازل كار می‌کنم.

بعد ادامه می‌دهد پنج سال است که کارم همین است و از این راه زندگی خودم و سه فرزندم را می‌گذرانم، اوایل که از شوهرم جدا شدم، تحت حمایت کمیته امداد بودم اما واقعا با این مبلغ نمی‌توانستم از پس مخارج زندگی و سه فرزندم بربیایم. این‌طور بود که تصمیم گرفتم خودم کاری انجام دهم اما نه سوادی داشتم و نه مهارت و حرفه‌ای بلد بودم برای همین به اين كار رو آوردم.

پاي صحبت سكينه می‌نشینیم، مثل يک مرد کار می‌کند تا بتواند اجاره خانه و اقساط وامي که از کميته امداد گرفته را بدهد. از بد روزگار 6 ميليون تومان از اجناس مغازه‌اش به سرقت رفته و حالا بايد به هر دري بزند تا اين پول را برگرداند. آشپزي براي مردم و انجام کارهاي سخت در خانه هاي اين و آن؛ از نگاه هاي سنگين و حرف‌های نيشدار فاميل و غريبه و آشنا دلگير است. او از تعصبات مذهبی‌اش می‌گوید و اين که در مقابل هر آسيبي زود نمي‌شکند. از حمایت‌ها چندان دل خوشي ندارد يک تنه بار خانواده را به دوش می‌کشد، هم پدر است هم مادر چهار فرزند.

يك آسیب شناس اجتماعی با تاکید بر بحرانی بودن اوضاع می‌گوید مشکلات زیادی بر دوش این افراد سنگینی می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان تربیت فرزندان، مشکلات اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی بر شمرد.

 سعید فرزانه متذكر می‌شود آمارها نشان می‌دهد فرزندانی که در چنین خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند بسیار مستعدترند که در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار بگیرند زیرا نظارت پدر بر اعمال آن‌ها وجود ندارد و مادر هم درگیر تامین مخارج و گذران زندگی است.

این کارشناس ادامه می‌دهد: زنان از اولین کسانی هستند که شغل خود را در دوران رکود اقتصادی از دست می‌دهند و به تدریج از بخش‌هایی که به سرعت رو به رشد است کنار گذاشته می‌شوند، در ضمن عدم دسترسی به بازار کار، فقدان حمایت فناورانه و مالی از فعالیت‌های کارآفرینی زنان و عدم دسترسی برابر به سرمایه مانع توانمند شدن اقتصادی زنان شده و مسئله زنانه شدن فقر را تشدید کرده است.

 فرزانه همچنین این قشر را از فقیرترین دسته‌های اجتماعی در جامعه معرفی و تصریح می‌کند: این زنان به خاطر نداشتن جایگاه اقتصادی مناسب، بیشتر به مشاغل پایین گرایش می‌یابند که از نظر حقوقی نمی‌توان آن‌ها را فرصت شغلی تلقی کرد از این رو تنها با گسترش مکانیسم‌های حمایت اجتماعی مناسب می‌توان این گروه‌ها را از وضعیت فقر و نابودی نجات داد.

 وی در ادامه سخنان خود اظهار می‌دارد: مهم‌ترین دغدغه زنان سرپرست خانوار که عمدتا مادر هستند نداشتن شغلی مناسب و نبود تامین اجتماعی لازم است به عبارتی این افراد از لحاظ روانی و جسمانی دچار مشکلات بسیار زیادی هستند به طوری که زودتر از زنان دیگر جامعه دچار فرسودگی و ناتوانی زودرس می‌شوند.

این آسیب شناس می‌گوید: با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در حوزه‌های متعدد و سوق دادن آن‌ها به کارهای تخصصی متناسب با آموزش‌های دیده شده می‌توان بخش اعظمی از مشکلات اقتصادی این قشر از جامعه را کاهش داد زیرا هرچه سطح تخصص و توانمندی آن‌ها بالاتر برود شغل مناسب‌تر و با درآمد بیشتر پیدا خواهند کرد در این صورت زنان در کار احساس امنیت بیشتری می‌کنند و نگرانی از آینده شغلی و کهولت سن خود در سال‌های آتی ندارند.

 فرزانه می‌گوید: اگر تدابیری اتخاذ شود که زنان سرپرست خانوار به مشاغل خانگی رو بیاورند قدم موثری در جهت ارتقای سطح رفاهی و فرهنگی این زنان برداشته می‌شود. در صورتی که یک زن سرپرست خانوار در منزل کسب درآمد کند، علاوه بر رفع نیازهای مادی، می‌تواند با حضور بیشتر در کنار اعضای خانواده حمایت‌های عاطفی و معنوی خود را نیز حفظ کند.

 وی همچنین بیان می‌‌کند: از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در خصوص فقرزدایی زنان در سال‌های اخیر می‌توان به فعالیت‌های ارگان‌هایی مانند کمیته امداد، بهزیستی و وزارت کار و امور اجتماعی اشاره کرد که بر موضوعاتی از قبیل کارآفرینی و مهارت آموزی زنان سرپرست خانوار تاکید می‌کند.

خود اشتغالي زنان به توانمندسازي اقتصادي و سلامت روانی آنان انجاميده و از وابستگي آنان به سازمان‌های حمايتي كاسته و از آسيب پذيري آنان می‌کاهد. توانمندسازي روان‌شناختی زنـان بـه ارتقـاء كيفيـت نقـش مادرانه آنـان انجاميده و از پریشانی‌های روان‌شناختی خـانواده می‌کاهد و سرانجام مشاركت فعال زنان در محيط شغلي به افزايش اقتدار شخصي، بين فـردي و سياسـي آنـان منتهی می‌شود

اين در حالي است كه در برنامه چهارم توسعه كشور ما يكي از مهم‌ترین وظايفي كه به سازمان‌های حمايتي واگذار شده است موضوع توانمندسازي است. همچنين در قانون اساسي بـه منظـور كـاهش فقـر، محروميت و استقرار عدالت بر طراحي برنامه هاي ويژه اشتغال، توانمندسازي، آموزش مهارت‌های شغلي و مهارت‌های زندگي تأكيد شده است.

اشتغال‌زایی براي زنان سرپرست خانوار از مهم‌ترین دغدغه‌های دولت است

مدير كل امور بانوان استاندار آذربايجان غربي نيز با تاكيد بر توانمندسازي زنان سرپرست خانوار می‌گوید: به نظر می‌رسد برای سلامتی خانواده‌هایی که تحت سرپرستی زنان قرار دارند، برای کاهش آسیب‌های اجتماعی این خانواده‌ها، برای ورود این افراد در چرخه توسعه کشور و بهرمندی از مزایای کار و تلاش با محور خود اتکایی، برای تضمین سلامت نسل‌های بعدی و برای استحکام بنيان خانواده های مذکور، باید بر توانمند سازی و خود اتکایی آنان برنامه ریزی کرد.

شهلا تاجفر با بيان اينكه اشتغال‌زایی براي زنان به ویژه زنان سرپرست خانوار از مهم‌ترین دغدغه‌های دولت محسوب می‌شود، می‌افزاید: طلاق، تغییر الگوهای فرهنگی، فشارهای روحی و روانی و ناامنی از جمله پیامدهای عدم اشتغال زنان است؛  لذا لازم است تدابير لازم براي جلوگيري از بروز این‌گونه معضلات در جامعه بكار گرفته شود.

وي از كميته امداد و بهزيستي استان خواست با احصاء و اجراي طرح‌هاي توانمندسازي زنان سرپرست خانوار در راستاي ايجاد اشتغال براي آن‌ها اقدام نمايند.

هدف توانمندسازي، كمك به افراد ضعيف است

مدیرکل کمیته امداد آذربایجان غربی نيز تاكيد می‌کند: هدف توانمندسازي، كمك به افراد ضعيف است تا تلاش نماينـد ضمن غلبه بـر ضعف‌هایشان؛ جنبه هاي مثبت زندگی‌شان را بهبود بخشند. همچنین مهارت‌ها و توانایی‌هایشان را براي كنترل زندگي افزايش داده و آن را در عمل پياده نمايند.

جلال حسین‌زاده از تحت پوشش قرار دادن بيش از 29 هزار زن سرپرست خانوار خبر می‌دهد و می‌افزاید: در راستاي حمايت از زنان سرپرست خانوار انواع خدمات از قبیل وام، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و ... ارائه می‌شود ضمن اينكه نظارت ویژه‌ای بر وام‌های اهدا شده از سوی این سازمان مبنی بر اینکه وام‌های اخذ شده توسط افراد در همان محل صرف شود انجام می‌گردد که طبق آخرین آمار 97 درصد از این وام‌ها در جای خود خرج شده‌اند.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) آذربایجان‌غربی می‌افزاید: ۴۳ درصد از زنان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) آذربایجان‌غربی به سبب فوت همسر بی‌سرپرستند و به همین خاطر تحت پوشش خدمات حمایتی قرار می‌گیرند.

وی با تاكيد به اينكه نبود پشتیبان عاطفی و روحی برای تداوم زندگی و بحران‌های رفتاری، انواع بیماری‌ها و افسردگی را برای زنان سرپرست خانوار به وجود می‌آورد، اظهار می‌دارد: از زنان سرپرست خانوار حمایت‌هایی از قبیل پرداخت مستمری، تامین مسکن، بهسازی و نوسازی مسکن، پرداخت اجاره مسکن، اعطای وام کارگشایی، پرداخت کمک‌های موردی، تامین هزینه تحصیل و پوشاک فرزندان، بهره‌مندی از بیمه تامین اجتماعی زنان زیر 50 سال شهری، بهره‌مندی از وام‌های اشتغال خانگی، بهره‌مندی از کلاس‌های آموزش خانواده_مشاوره، بهره‌مندی از اردوهای علمی_سیاحتی_زیارتی، اشتغال و خودکفایی، حامی یابی و اکرام ایتام، اجرای طرح محسنین، معافیت سربازی فرزندان مذکور، اجرای طرح مسکن مهر و تامین جهیزیه صورت می‌گیرد.

حسین زاده خاطرنشان می‌کند: خطرات زیادی زنان سرپرست خانوار را تهدید می‌کند که در این مورد می‌توان به موارد نبود دید مثبت برای ازدواج مجدد، نگاه‌ها و گرایشات نادرست بعضی از مردان طمع کار برای بهره‌مندی موقت و آسان از این زنان، نبود قدرت تامین نیازهای مالی و مادی فرزندان، نبود پشتیبان عاطفی_ روحی برای تداوم زندگی و در نتیجه پدید آمدن انواع بیماری‌های افسردگی برای این زنان، پدید آمدن بحران‌های عاطفی و روانی در محیط خانواده، ناامن بودن جامعه و رشد روزافزون نگرانی‌ها و مشکلات خاص زنان سرپرست خانوار، مشکل دسترسی به شغل مناسب، نداشتن مهارت کافی جهت اشتغال و مشکلات ارتباطات خاص اجتماعی، اشاره کرد.

به گفته وي بیشترین زن سرپرست خانوار در شهرستان ارومیه و کمترین در شهرستان اشنویه تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) آذربایجان‌غربی هستند.

همچنين رئیس سازمان تأمین اجتماعی آذربایجان‌غربی اظهار می‌دارد ۴ هزار و ۸۴۵ زن سرپرست خانوار تا پایان سال گذشته تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی آذربایجان‌غربی قرارگرفته‌اند.

رضا وجدانی می‌افزاید: 3 هزار 244 نفر از سوی کمیته امداد امام خمینی (ره) و یک هزار و 601 نفر از طریق سازمان بهزیستی آذربایجان‌غربی در سال گذشته برای تحت پوشش قرار گرفتن در بیمه تأمین اجتماعی استان به این سازمان معرفی‌شده‌اند.

وی با اعلام این‌که مزایای بیمه تأمین اجتماعی برای زنان سرپرست خانوار شامل بازنشستگی از کارافتادگی و فوت همسر است بیان می‌کند برای بیمه‌شدگان زنان سرپرست خانوار، تعهدات کوتاه مدت قابل پرداخت نیست اما این زنان می‌توانند از مزایای بلندمدت سازمان تأمین اجتماعی آذربایجان‌غربی بهره‌مند شوند.

اولین شرط برای تحت پوشش قرار گرفتن زنان سرپرست عدم دریافت مستمری است

معاون اجتماعی بهزیستی آذربایجان‌غربی نيز تصريح می‌کند: یک هزار و ۶۲۴ زن سرپرست خانوار تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی استان و نیز یک هزار و ۴۵۰ زن سرپرست تحت پوشش بیمه روستاییان و عشایر هستند.

زرین تاج علیزادگان اظهار می‌دارد: 5 هزار و 525 خانوار مستمری بگیر و 621 خانوار دارای فرزند تحت پوشش سازمان بهزیستی آذربایجان ‌غربی قرار دارند.

وی خاطرنشان می‌کند: اولین شرط برای تحت پوشش قرار گرفتن زنان سرپرست در سازمان بهزیستی عدم دریافت مستمری از ارگان‌ها و سازمان‌های حمایتی اعم از مستمری بازماندگان، بازنشستگی، از کار افتادگی سرپرست خانوار بالای 66 درصد ناشی از کار و بیماری‌های صعب‌العلاج، فوت سرپرست و نیز بر اساس قانون استخدام یا تامین اجتماعی مجموع درآمد ماهیانه از 40 درصد حداقل حقوق و دستمزد بیشتر نباشد، است.

معاون اجتماعی بهزیستی آذربایجان‌غربی بیان می‌کند: هزینه درمان، اشتغال، پایین بودن سطح تحصیلات، ضمانت بانکی و تهیه مسکن از جمله مهم‌ترین مشکلات زنان سرپرست خانوار استان محسوب می‌شوند.

علیزادگان تصریح می‌کند: هزینه ماهیانه (مستمری)، کمک هزینه درمان، تحصیل دانشجویی، سرمایه کار و بیمه اجتماعی از جمله خدماتی است که از سوی سازمان بهزیستی آذربایجان‌غربی برای زنان سرپرست خانوار ارائه داده می‌شود.

وی با اعلام اینکه معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی از چند قسمت اصلی تشکیل شده است، ادامه می‌دهد: این بخش‌ها شامل دفتر امور آسیب‌ دیدگان اجتماعی، دفتر امور کودکان و نوجوانان، دفتر توانمندسازی خانواده، زنان و دفتر شبه خانواده است.

بنابراين بر اساس آنچه عنوان شد بايد هنگام مطالعه بر روی چنين پدیده ای به جای آنکه توجه خود را بر سائقه های احساسی متمرکز کنیم بهتر است آن را به مثابه پدیده ای اجتماعی و مسئله ساز یعنی یک مسئله‌ی اجتماعی با علل و آثار اجتماعی مورد تأمل قرار دهیم تا بدین وسیله بتوانیم از حل مشکلات افراد و اشخاص پا فراتر نهاده، یک راهبرد اجتماعی فراگیر برای کل جامعه جهت کاهش و به حد اقل رساندن آسیب‌ها ارائه دهیم.

انتهاي پيام/