اعتیاد از آن دسته انحرافات و آفت‌های اجتماعی است که یکی از دلایل اصلی آن می‌تواند نتیجه عدم توجه کافی به حریم خانواده از جانب والدین و درنهایت بوجود آمدن خلاء ارتباطی و عاطفی بین خانواده و فرزند باشد.

 خانواده به عنوان اولین، کوچک‌ترین، اساسی ترین و پایدارترین واحد اجتماعی شناخته می‌شود که برای رفع نیازمندی‌های اساسی انسان و بقای جامعه لازم است. این نهاد از طریق ازدواج تشکیل می‌شود و در جوامع مختلف یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری شخصیت و جامعه‌پذیری افراد تلقی می‌شود.

یکی از مهمترین وظایف پدر و مادر در این واحدهای اجتماعی، تربیت کردن فرزندان صالح است؛ زیرا بنیان اولیه  این فرزندان در بطن خانواده شکل می‌گیرد. در وهله دوم نیز گروه‌های همسالان، دوستان و هم‌کلاسی‌ها هستند که در رشد اجتماعی فرد تاثیرگذار بوده و در فرایند جامعه‌پذیری آنها مداخله می‌کند.

در این راستا، نگاه ویژه والدین به حریم خانواده و بذل توجه بدان می‌تواند اعضای خانواده را از بسیاری کژی‌ها و انحرافات دور نگه دارد. از بین رفتن حریم خانواده می‌تواند زندگی اعضای آن را از شکل عادی خارج و منجر به اختلافات خانوادگی، انحرافات رفتاری، شکاف عاطفی میان والدین و فرزندان، جدایی عاطفی پدر و مادر، جدایی ها، چندهمسری و غیره شود که در دراز مدت می تواند اثرات سویی بر رفتار و کُنش فرزندان داشته باشد.

اعتیاد از آن دسته انحرافات و آفت­های اجتماعی است که یکی از دلایل اصلی آن می ­تواند نتیجه عدم توجه کافی به حریم خانواده از جانب والدین و در نهایت به وجود آمدن خلاء ارتباطی و عاطفی بین خانواده و فرزند باشد.

اعتیاد به عنوان غده‌ای چرکین در بدنه خانواده است که چهره این واحد اجتماعی را دچار زوال و فروکاست می‌کند. غالبا اعتیاد از خانواده آغاز می‌شود. اکثراً مشاهده می‌شود، فرزندانی که والدین شان به مصرف مواد مخدر معتاد شده‌اند، یا خانواده های که کانون تنش و ناآرامی بوده و یا خانواده‌های که در آنان فرزندان، شاهد جدایی والدین خود از همدیگر بوده‌اند، بیشتر از دیگر خانواده‌ها از اعتیاد فرزندان خود به ویژه در سنین پایین رنج می‌برند. این کژکارکردهای خانواده به تدریج، زوال و تنزل سرمایه اجتماعی آن را به همراه خواهد داشت.

از آنجایی که رفتار والدین بی‌تردید در کردار آینده فرزندان نقش اساسی دارد، توجه آنان به رفتار میان فردی‌شان می‌تواند از بسیاری معضلات متعاقب پیشگیری به عمل آورد. والدین به عنوان اولین معلمان و موجه ترین افراد، مستقیم و غیرمستقیم، رفتار خوب و بد را به فرزندان خود آموزش می دهند، در واقع، والدین نخستین الگوها و نمادهای رفتاری، گفتاری و کرداری فرزندان خود هستند. لذا نباید انتظار داشت که خود رفتار ناپسندی داشته، ولی فرزندان سالمی را تحویل جامعه دهند.

روابط خانواده‌ها در ساختار شخصیت نوجوانان و جوانان بسیار مهم است و باید پیگیری و پیشگیری به عنوان دو عامل مهم در خانواده ها نهادینه شده و سعی بر آن باشد تا برای داشتن جوانانی سالم، در ارتقا سرمایه اجتماعی خانواده بیش از پیش تلاش نمایند.

در واقع توجه به بنیان خانواده از طرف والدین می‌تواند خانواده ها را از بسیاری معضلات و مشکلات متعاقب دور نگه دارد. فرزندان نخستین رفتارها و کردارها را از والدین خود یاد گرفته و از رفتار، کردار و گفتار آنان الگوبرداری می کنند. با این وصف، بازخورد رفتار والدین با همدیگر و با فرزندان­شان، در آینده به خود آنها بازمی گردد.

*پیشنهادات و راهکارها

1- رفتار، کردار و گفتار والدین با همدیگر توأم با احترام و رعایت حقوق همدیگر باشد، به طوری که فرزندان این صمیمیت و تعاون را میان والدین خود با عینیت مشاهده نمایند. این چنین تعاملی میان والدین می‌تواند الگویی ماندگار در ذهن فرزندان ایجاد نماید.

۲- پرهیز از بحث و تنش‌هایی که می‌تواند محیطی پُرتشنج برای فرزندان فراهم آورد. حتی‌الامکان اختلاف نظرها، پیش روی فرزندان بازگو نشود زیرا فرزندان برداشت‌های سویی از آن خواهند داشت.

۳- ایجاد محیط دوستی و رفاقت میان فرزندان و والدین‌شان، به طوری که فرزندان از درون تمایل داشته باشند دغدغه‌ها و مسایل خود را با والدین در میان بگذارند.

۴- لزوم هوشیاری والدین در توجه وافر به گروه‌های دوستیابی که فرزندان بدانها تعلق دارند. این گروه‌ها می‌توانند هم زمینه ارتقا رفتاری-تربیتی و هم انحراف فرزندان را به همراه داشته باشند. لذا والدین باید کنترل و نظارتی نامحسوس بر دوستان فرزندان خود داشته باشند.

۵- مدیریت فضا و زمان باید به گونه‌ای باشد که بتوان فضایی عاطفی را در حد مطلوب به فرزندان اختصاص داد و دغدغه‌های شغلی و روزمره زندگی سبب نشود که از احوال فرزندان نمان غافل بمانیم.

۶- تشویق و ترغیب فرزندان به شرکت در کلاس‌های علمی-فرهنگی و باشگاه‌های ورزشی برای مشغول ساختنِ آنها به فعالیت‌های سازنده و دور نگه داشتن شان از افکار سوء.

۷- الگوسازی از چهره های ملی-ارزشی برای فرزندان و سوق دادن آنها به مطالعه داستان زندگی این چهره ها.

علی آزادی

انتهای پیام/