رضایت شغلی معلمان با افت و خیز تحصیلی رابطه مستقیم و معناداری دارد. افت و خیز تحصیلی کاهش (افزایش) نسبی فعالیت درسی و مطالعه یک دانش‌آموز در یک دوره نسبی در مقایسه با دوره نسبی قبل از آن است.
صاحب‌نظران شش دسته مهم را در افت و خیر تحصیلی دانش‌آموزان تقسیم‌بندی کرده‌اند:
نظام آموزشی:
چشم‌انداز واقع‌بینانه و دورنمای منطبق بر امکانات و نیازهای زمانی و مکانی، مدارس طبقاتی و تبعیض آموزشی، ضوابط و مقررات آموزشی، مدیریت و رهبری آموزشی، فرهنگ سازمانی، هدایت تحصیلی و...
عوامل فردی:
عوامل فیزیولوژیکی و جسمی مانند ضعف بینایی و شنوایی و غیره،
عوامل ذهنی و روانی مانند سلامت روان، هوش و حافظه، اضطراب در امتحانات، افسردگی، فقدان هدف واقعی و عینی روشن از تحصیل، فقدان اعتماد به نفس کافی، ضعف اراده در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای تصمیمات، انگیزه تحصیلی دانش‌آموز، اختلال‌های عاطفی، توجه و تمرکز حواس، روش‌های مطالعه و...
عوامل خانوادگی:
شرایط اقتصادی، اجتماعی و عاطفی خانواده، نظام آموزشی حاکم بر جامعه در خصوص افراد تحصیل کرده، مقایسه فرزندان با همقطاران به جای قیاس با خود و تحقیر و سرزنش آنها، تبلیغات رسانه‌های گروهی و شبکه‌های اجتماعی در ارائه الگوهای موفق تحصیلی، اشتغال و بیکاری تحصیل کردگان، خانواده‌های آسیب‌پذیر، طلاق‌های فزاینده واقعی و عاطفی، حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی، کودکان کار، و...
عامل معلم:
رضایت شغلی معلمان، توانمندسازی صلاحیت حرفه‌ای، متناسب بودن رشته تحصیلی با ماده تدریس، دبیران متخصص در سطح استان و منطقه، تعهدات سازمانی معلمان، آیین کلاس‌داری، آشنایی با روش‌های نوین تدریس، تفکر و سواد رسانه‌ای، تسلط بر آموزش الکترونیکی و....
برنامه‌ریزی درسی:
تناسب محتوای آموزشی با نیازهای بازار کار، تناسب نیازهای جامعه با برنامه‌های آموزشی، تناسب زمان آموزش با حجم و محتوای آموزشی کتب درسی، تخصیص زمان و مکان مناسب برای تمرین و تکلیف دانش‌آموزان، برخورد نامناسب اولیای مدرسه با دانش‌آموز، عدم توجه به تفاوت‌های فردی، دوستان ناباب، مهارت‌های صحیح مطالعه، ارتباط نازل اولیا و مربیان، و...
فضای تجهیزاتی:
امکانات اجرایی برنامه درسی، برنامه‌ریزی درسی، ثبات در برنامه و تغییرات شتابزده در مدرسه، دسترسی به کتب کمک آموزشی، مجهز بودن به تکنولوژی‌های روزآمد آموزشی و امکانات کلاس‌های هوشمند، فضای استاندارد، تراکم دانش‌آموزی، مدرسه‌هراسی و ترس از معلم، و...
سخن آخر:
برای داشتن مدرسه‌ای پویا و سرزنده باید چند اتفاق همزمان رخ دهد تا افت آموزشی به خیز بدل شود:
* نگاه مصرف‌گرایانه حکومت به آموزش و پرورش پایان پذیرد.
* شرکای آموزش و پرورش (اولیا، دانش‌آموزان و معلمان) در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت فعالانه داشته باشند و از غلظت سانترالیسم مرکزگرا کاسته شود.
*شیوه‌های سنتی معلم محوری و مونولوگ به تدریس مشارکتی و دیالوگ محور تغییر یابد.
*رضایت شغلی معلم از حیث منزلت و معیشت تأمین گشته و «سازمان نظام معلمی» بر عملکردشان نظارت نماید.
* محتوای کهنه و غیرکاربردی کتب درسی با لحاظ آموزه‌های دینی و انگاره‌های ملی به روزرسانی شود.
* مدارس طبقاتی و تبعیض‌آمیز برچیده شده و به حقوق شهروندی و تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان توجه شود.
رضا قاسم پور
انتهای پیام/ |
