امید زارعی‌منش؛ مدیر کل دفتر فنی و مهندسی حوضه‌های آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه
در سال مزین به نام “جهش تولید” توجه به صنایع و افزایش تولیدات به ویژه در بخش کشاورزی و امنیت غذایی، توسعه مراکز کمتر برخوردار، محرومیت‌زدایی و بهبود و ارتقای کیفیت زندگی مردم یکی از مهمترین راهکارها برای برون رفت از شرایط سخت اقتصادی و تحقق آن مستلزم فراهم ساختن زیرساخت‌های اساسی با انجام سرمایه‌گذاری‌های لازم و هماهنگ در ابعاد مختلف توسعه و بهره برداری از منابع آب است. با توجه به وضعیت بارندگی کشور، پوشش گیاهی و سایر عوامل تأثیرگذار در حجم نزولات جوی، منابع آب تجدید شونده کشور حدود ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلیارد متر مکعب در سال است که حجم آب قابل استحصال با احتساب آبهای برگشتی، حدود ۱۲۶ میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود. ازکل آبهای تجدیدشونده حدود ۱۰۵ میلیارد متر مکعب را جریان‌های سطحی و ۲۵ میلیارد مترمکعب را جریان‌های نفوذی به منابع زیرزمینی تشکیل می‌دهند.
استان آذربایجان غربی با مساحت 37 هزار و 370 کیلومتر مربع و با اقلیم خشک و نیمه‌خشک شامل چهار حوضه آبریز فرعی ارس، ارومیه، سفیدرود و مرزی غرب است که میانگین سالانه نزولات جوی آن استان در حدود ۴۲۰ میلیمتر، متوسط سالانه حجم نزولات جوی در حدود ۱۵.۷ میلیارد متر مکعب، حجم کل منابع آب تجدید شونده برابر ۴.۵۸۳ میلیارد متر مکعب ( ۳.۵۸ منابع آب سطحی و ۱ منابع آب زیر زمینی) می باشد. میزان مصرف آب کشاورزی استان آذربایجان غربی ۳.۹۴۰ میلیارد متر مکعب، شرب ۰.۲ میلیارد متر مکعب و صنعت ۰.۰۴ میلیارد متر مکعب می‌باشد.
امروزه یکی از مشکلات عمده در کشور و بالتبع در استان آذربایجان غربی مصرف نامناسب و غیراقتصادی آب در بخش کشاورزی می‌باشد که در برگیرنده حدود 90 درصد از مصارف منابع آب سطحی می باشد. در این ارتباط استفاده از روشهای آبیاری سنتی، موجب افزایش مصرف، کاهش راندمان و هدررفت آب شده است. در این خصوص کاهش آورد رودخانه‌های استان در چند دهه اخیر و تداوم مصارف آب سطحی بصورت ثقلی، بویژه در میزان ورودی به دریاچه ارومیه و بروز مشکلات زیست محیطی در ارتباط با این دریاچه تأثیر بسزایی داشته است. یکی از راهکارهای اساسی جهت بهبود این وضعیت، استفاده از روشهای علمی و بهره گیری از تجربیات جهانی در بهبود شرایط و اجرای شبکه‌های مدرن آبیاری و صرفه‌جویی در مصارف آب های سطحی و ایجاد شرایط لازم برای انتقال آب صرفه‌جویی شده به دریاچه ارومیه می باشد. در راستای مهار، بهره گیری و استفاده بهینه از منابع آبهای سطحی استان طرحهای مهم و استراتژیکی اجرا و به بهره برداری رسیده و یا در دست اجراست. سدهای شهرچای، شهید کاظمی، ارس، دیریک، زولا، آق چای، سردشت و سیلوه در دست بهره‌برداری و سدهای چپرآباد، کرم آباد، نازلو، شهرچای، زولا، دیریک، حسنلو، بویلاپوش و زرینه‌رود و شبکه های آبیاری و زهکشی پایاب آنها اشاره کرد. همچنین در راستای بهبود شرایط و احیاء دریاچه ارومیه اقدامات موثری از سوی وزارت نیرو به شرح زیر صورت گرفته است:
برنامه‌ریزی کاهش تا ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی طی پنج سال (سالانه هشت درصد) از منابع آب حوضه
طرحهای عملیاتی انتقال آب رودخانه‌ها به پیکره آبی دریاچه
اجرای طرحهای انتقال آب از رودخانه زاب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه (از طریق دو سد کانی سیب و سیلوه)
برنامه‌ریزی انتقال پساب تصفیه خانه های حوضه آبریز به دریاچه
احداث سد چراغ ویس در بالادست سد شهید کاظمی بوکان با هدف تأمین آب شرب سقز و کمک به افزایش رهاسازی آب از سد بوکان
اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی به منظور ساماندهی چاه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه
در این ارتباط و در راستای اهداف تعریف شده وزارت نیرو در برنامه‌های سی و چهارمین هفته از پویش الف- ب- ایران، پروژه های استان آذربایجان غربی در روز پنجشنبه مورخ 99.10.11 و با حضور ریاست محترم جمهور و وزیر محترم نیرو افتتاح می‌شوند.
*پروژه سد کانی سیب
سد کانی سیب در نزدیکی شهر پیرانشهر، یک سد خاکی و دارای ارتفاع ۵۸ متر و حجم تنظیم آب حدود ۶۰۰ میلیون متر مکعب و حجم مخزن ۲۲۱ میلیون مترمکعب می باشد که بخشی از آب آن از طریق بند انحرافی بادین آباد و کانال انتقال به طول ۴.۶ کیلومتر تامین می گردد. این سد ضمن جمع‌آوری جریانات مازاد رودخانه‌های محدوده و انحراف آب مازاد رودخانه بادین آباد در خارج از فصل زراعی توسط یک رشته تونل بطول ۳۶ کیلومتر و سپس ۱۱ کیلومتر کانال به حوضه آبریز گدارچای و در ادامه به دریاچه ارومیه انتقال خواهد یافت. از مهمترین اهداف این سد میتوان به مهار آب رودخانه زاب (کلاس) از طریق سد کانی سیب و انتقال آب مازاد رودخانه حوضه کلاس به حوضه آبریز رودخانه گدار چای و تامین بخشی از نیازهای زیست محیطی دریاچه ارومیه به عنوان یکی از مهم ترین پروژه های احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد.
توسعه بهره برداری از رودخانه ارس در محدوده آذربایجان غربی (افتتاح هشت هزار و 400 هکتار شبکه ابیاری و زهکشی پایاب کرم آباد یا ارس غربی)
طرح توسعه بهره برداری از ارس در محدوده آذربایجان غربی شامل تأسیسات آبگیری، خط انتقال به طول ۲۱ کیلومتر با قطر 2 هزار میلیمتر، سه سد مخزنی، حدود 23 هزار هکتار شبکه آبیاری است که ۲ سد مخزنی و حدود چهار هزار و 300 هکتار شبکه آبیاری پایاب در گذشته افتتاح شده و خط انتقال و هشت هزار و 400 هکتار دیگر با ارزش سرمایه‌گذاری حدود ۷۱۵ میلیارد تومان افتتاح می‌شود.
از مهترین اهداف این طرح میتوان به ایجاد امکان برداشت، ذخیره و تنظیم آب از طریق احداث ایستگاه پمپاژ کرم آباد و سدهای قیقاج، ارس۲ و کرم‌آباد و توسعه اراضی پایین دست به وسعت بیش از ۲۳ هزار هکتار (شبکه های آبیاری و زهکشی ارس۲، قیقاج، کرم آباد) با اجرای شبکه های آبیاری مدرن، ایجاد اشتغال، درآمدزایی و بهبود وضعیت اقتصادی در منطقه طرح، امکان ایجاد فضای گردشگری در محدوده طرح و رونق اکوتوریسم با وجود شرایط ویژه منطقه آزاد تجاری ماکو و تامین آب بخش صنعت در محدوده طرح اشاره کرد.
کد خبرنگار: 983127
انتهای پیام/ |
