محمدعلی خالق نژاد/ امروزه یکی از عوامل موثر و شاخصه های مهم در فرایند توسعه و پیشرفت، راههای ارتباطی در هر منطقه، شهر، روستا و یا کشور از جمله مواردیست که نمی توان نقش به سزا و سازنده آن در فرایند توسعه صرف نظر کرد.
صاحب نظران بین المللی و کارشناسان خبره و اهل فن بر این باورند که باید جدای از سیاستها، استراتژی های کلان توسعه، بطور ویژه و مشخصی به امر توسعه روستاها و ریشه کنی فقر گسترده ای که برآنها حاکم است پرداخت. چرا که کمبود درآمد جامعه روستایی و نیز کمبود امکانات اجتماعی مورد نیاز روستاها از قبیل خدمات بهداشتی درمانی، بیمه و تامین اجتماعی، خطوط ارتباطی، امنیت، برخورداری از آب آشامیدنی سالم، سوخت، برق و...واقعیتی عریان و غیرقابل انکار است. اما شواهد و قرائن بیانگر آن است که این امر به تنهایی نتوانسته معضلات زندگی روستایی را حل کرده و آنان را از فقر برهاند و حتی مهاجرت از روستا به شهر را کاهش دهد. فرار از این شرایط توجه عمومی به توسعه پایدار در روستاها و همکاری و همیاری عوامل دولتی و غیردولتی را در کنار مردمان جوامع روستایی طلب می کند.
راه روستایی یکی از مهمترین خدمات روستایی است که نقش و جایگاه ویژه ای در توسعه پایدار مناطق روستایی ایفا می کند بطوریکه از آن به عنوان شریان حیاتی هر منطقه یاد می شود. بنابراین لازم می آید که حکومت و مسئولین بالادستی در برنامه ریزیهای خُرد و کلان با نگاه توسعه ای و توجه ویژه به این بخش نگریسته و مقوله توسعه روستاها را در اولویت برنامه های خود قرار دهند.
جاده ها علاوه بر تسهیل در امر تولیدات زراعی، عامل اصلی جابجایی مسافران و پیوند دهنده مناطق روستایی و شهرها می باشند و نیز راههای دسترسی مناسب موجب کاهش زمان حرکت و در نتیجه کاهش قیمت محصولات زراعی تولیدی روستائیان می شوند.
با این توصیفات شناخت دقیق مسائل مربوط به روستاها از اهمیت زیادی برخوردار است و توجه جدی را می طلبد. زیرا ریشه تمامی مشکلات و عقب ماندگی ها همچون فقر گسترده، نابرابری افسارگسیخته و در حال گسترش، رشد بیکاری فزاینده همه درمناطق روستایی قرار دارد.
یکی ازاهداف کلان توسعه در کشور کاهش بیکاری از طریق توسعه فرصتهای شغلی است. توسعه و عمران روستایی در طول بیش از چهار دهه پس از انقلاب به ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته همواره یکی از دغدغه ها و نیازهای اصلی توسعه پایدار در ایران می باشد.
در اکثر کشورها توسعه روستایی به مثابه راهبردی بااهمیت برای تامین نیازهای اساسی و توزیع بهینه منافع ناشی از توسعه ملی تلقی شده و بدین منظور نیز با شیوه های متعدد الگوهای متنوعی برای توسعه روستایی تجربه شده که عموما دستاورد های مطلوبی دربرنداشته و هنوز نیز سهم مناطق روستایی استان‌های توسعه نیافته و یا کمتر توسعه یافته از مقوله توسعه و پیشرفت بسیار کم بوده است به همین دلیل هم یکی از مهمترین علل مهاجرت روستائیان به شهرها را می توان همین عدم وجود راههای دسترسی مناسب دانست که حتی مورد توجه نیز قرار نمی‌گیرد.
همانطوریکه گفته شد یکی از مهمترین شاخصه های توسعه یافتگی درمنطقه به ویژه روستاها وجود شبکه حمل و نقل وجاده های ایمن ومناسب برای دسترسی و ارتباط روستاها با شهر و سایر مراکز مهم کشور است که به اذعان بسیاری از کارشناسان تاثیر این عامل بر رشد و گسترش سایر اهرم های توسعه اجتناب ناپذیر بوده و زمینه توسعه از جهات مختلف را فراهم می آورد، لذا عدم توجه به این مهم توسعه را با مشکلات جدی مواجه خواهد ساخت.
اکنون دولت به این باور رسیده که توسعه روستایی راهبردی مهم و کلان برای بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی روستائیان و توسعه کشاورزی و نیز تلاشی همه جانبه برای کاهش فقر و بیکاری و زدودن غبار محرومیت از چهره روستاهاست که به ویژه این مهم با افزایش تولید و ارتقاء بهره وری درمناطق روستائی میسر می گردد.
با توجه به موارد پیش گفته آیا اهرم‌های فوق در روستاها عملیاتی می شوند؟! اگر بخواهیم به صورت مصداقی موضوع را مورد کنکاش قرار داده و واکاوی نماییم می توان شهرستان تکاب در جنوب استان آذربایجان غربی را شاهد مثال آورد که پاسخ سوال بالا در مورد این شهر و روستاهای تابعه اش قطعا و یقینا منفی است، چرا که بر طبق آمار موجود در شهرستان تکاب بیش از ۵۰ معدن انواع سنگ‌های ساختمانی و تزئینی فعال وجود دارد که این معادن علاوه بر آسیب‌ها و لطمات وارده بر محیط زیست (که پرداختن به این موضوع فرصت جداگانه می طللبد) آثار مخربی بر زیرساخت‌ها و راههای مواصلاتی داشته به طوری که عملا آنها را از حیّز انتفاع خارج می نماید و در واقع بجای اینکه "یار شاطر گردند بار خاطر شده اند." فلذا مقوله راه‌ها و جاده ها که قرار است عامل اصلی توسعه روستاها باشند را بی معنی نموده است، زیرا به دلیل آثار مخربی که معادن و فعالیت‌های معدنی بر راههای مواصلاتی که محور اصلی توسعه به شمار می روند، محیط زیست و بخش کشاورزی دارد کیان روستا و روستانشین را با تهدید جدی مواجه نموده چنانچه تدابیر لازم و اقدامات پیشگیرانه ای در این زمینه از سوی مقامات بالادستی و تصمیم گیرندگان اتخاذ نگردد با توجه به روند بی رویه و رو به تزاید فعالیت‌های معادن فعال موجود در منطقه وضعیت نامناسب جاده های روستایی که "درد مشترک" روستائیان می باشد و نیز تاثیرات مخربی که فعالیت‌های گسترده معدنی روی جاده ها و مزارع روستایی به عنوان تنها محل و منبع امرارمعاش روستائیان می گذارد اینگونه پیش بینی می شود نه تنها توسعه ای در کار نبوده بلکه در آینده ای نه چندان دور شاهد تخلیه روستاها خواهیم بود پس نیاز به توجه ویژه مسئولین در جلوگیری از تخریب راههای روستایی ضرورتی است اجتناب ناپذیر که فردا دیر خواهد بود.
انتهای پیام/ |
