لعیا نورانی زنوز/ مطبوعات و رسانه ها به عنوان نمادی از جامعه مدنی در هر نظام سیاسی به عنوان یکی از ارکان شفافیت و مطالبه کنندگان پاسخگو شناخته می شوند که مسئولیت های سنگینی نسبت به مخاطبان، جایگاه و شرایط زمانه خود برعهده دارند.
رسانه های پویا و زنده به پیرامون خود روشنایی می بخشند و با بیان واقعیت ها، نقد، بررسی، ارائه تحلیل های واقع بینانه نسبت به مسائل جاری و آگاهی دادن به مردم باعث روشنگری اجتماعی می شوند.
اگر بپذیریم زیستن در دایره حقیقت راه حلی زیستی و وجودی است که افراد را به زمین استوار هویت خودشان برمی گرداند پس این رسانه ها هستند که با فراهم آوردن زمینه باروری برای جوانه زدن تغییرات اصیل می توانند به زیستن در دایره حقیقت و واقعیت ابعاد مختلفی دهند؛ ابعادی که بسی فراتر از ابعاد وجودی، فکری و اخلاقی است.
اما این نیروی شگرف برای ایفای درست نقش خود مولفه هایی نیاز دارد که به نظر می رسد مهمترین آنها "استقلال" و "آزادی" است.
در واقع سازندگان فرهنگ و تفکر جامعه برای تاثیرگذاری و ایفای نقش در بهبود کیفیت نظام های سیاسی، قضایی، زیرمجموعه های دولت و جامعه مدنی باید از این حق بنیادین و ارزش برتر برخوردار باشند.
حال این سوال مطرح می شود که "آزادی مطبوعات" چه معنی و مفهومی دارد؟ وقتی گفته می شود "آزادی" دقیقا سخن از چیست؟
حق "آزادی مطبوعات" که خود از مقتضیات حق "آزادی بیان" به شمار می آید به موجب اصل "آزادی مطبوعات" به این معناست که افراد حق نشر افکار و عقاید خود را از طریق نوشته ها یا مطبوعات دارا هستند بدون اینکه نشر آنها موکول به تحصیل اجازه یا محکوم به سانسور باشد.
وجه دیگر آزادی مطبوعات این است که مردم آزادانه به اطلاعات و اخبار درست دسترسی داشته باشند.
بنابراین برای ثبات و استحکام قدرت، ایجاد تعادل در جامعه و جلوگیری از مفاسد و اقتدارگرایی، رسانه ها باید بتوانند آزادانه عقایدشان را بیان کنند، مفری برای خلاقیتشان بیابند و از امنیت قانونی برخوردار باشند.
از طرفی اگر در جامعه ای حاکمیت خرد جمعی از آن ساقط شود و نظام حزبی وجود نداشته باشد، حاکمیت قانون از آن به قهقرا رود، نمی توان انتظار داشت مطبوعات و رسانه ها اوضاع بسامانی داشته باشند.
*استقلال رسانه ها
نابسامانی مطبوعات و رسانه ها تاثیر مستقیم در توسعه سیاسی دارد چراکه این رکن دموکراسی با ایجاد دگردیسی و تغییرات بنیادین نقش بی بدیلی در تکوین و تثبیت توسعه سیاسی دارد مشروط به اینکه عینیت گرایی و حقیقت جویی را مراعات و از خطوط قرمز نظام عدول نکنند در عین حال که باید مستقل و آزاد باشند.
به گفته صاحبنظران در علوم سیاسی و ارتباطات، رسانه ها با توسعه سیاسی رابطه همبسته ای دارند، به طوری که اگر توسعه در بخش سیاست باعث تسهیل مشارکت های مردمی در فرآیندهای حکومتی و سیاسی شده، به لحاظ کارکردش شاهراه ترقی و توسعه جامعه تلقی می شود و جامعه سنتی را به سمت جامعه نوین به حرکت وا می دارد، این راه از طریق رسانه ها و مطبوعات مستقل، قوی و عاری از مداخلات هموار و باعث تثبیت و کارآمدی پایه های نظام سیاسی می شود.
*مطبوعات؛ بیمار به ظاهر بی درمان
در این بین یک سوال اساسی مطرح می شود و آن اینکه چرا در شرایط حاضر میان نقش، اهداف و رسالت رسانه ها با آنچه ارائه می دهند مغاکی عمیق وجود دارد؟
حقیقت این است که این روزها رسانه ها به ویژه مطبوعات روزگار خوشی ندارند، این بیمار به ظاهر بی درمان با چالش های عدیده ای مواجه است که عوامل زیادی در این موضوع نقش دارند.
یکی از مشکلات اساسی در این حوزه نبود مدیرانی است که اهلیت این حرفه را ندارند و به همین دلیل نیروی حرفه ای تربیت نمی شود تا کار اثرگذار ارائه دهد.
به عبارتی، عدم بکارگماری نیروی متخصص باعث شده نوآمدگانی که سررشته ای از این حرفه ندارند با حقوق اندک و دستمزد ناچیز در این حوزه فعالیت کنند که طبیعتا از کیفیت محتواها در نشریات و رسانه ها می کاهد.
همچنین تکنولوژی نوین ارتباطی، ارزان بودن، در دسترس بودن و انتشار سریع اخبار در فضای مجازی، بی ثباتی و ناامنی شغلی خبرنگاران، گرایش پایین مردم به خواندن و عادت کردن به کوتاه نوشته ها در فضای مجازی، نبود نقدینگی کافی برای ادامه حیات، گرانی قابل توجه کاغذ، تیراژ پایین، فقدان بیمه، پایین بودن دستمزدها و ...را نیز می توان از دیگر مشکلاتی برشمرد که پیش روی رسانه ها و مطبوعات است.
بدون تردید هر حاکمیتی که در اندیشه ارتقای شاخص های مردمسالاری، مبارزه با فساد و توسعه فرهنگی است باید نسبت به این گذاره ها احساس نگرانی داشته باشد و عمیق بیندیشد تا نقش و جايگاه اين گروه ممتاز در جامعه بازشناسي شود.
امید می رود مطرح کردن مشکلات در آستانه روز خبرنگار تلنگری باشد برای متولیان امر تا گام های ارزنده ای در راستای رفع مشکلات بردارند، هر چند که انگار قرار نیست به این زودی ها حل شود.
انتهای پیام/ |
