حسين طاهري‌فرد/ در سال ۱۹۸۰ تغيير از فناوري الکترونيک آنالوگ، به سوي فناوري ديجيتال منجر به انقلابي در اين عرصه گرديد. اين انقلاب ديجيتال به نوآوري در ارتباطات و ايجاد تغيير در سياست‌ها، مفاهيم و ايده‌ها در بخش سنتي آموزش منجر شد. آموزش مبتني بر وب که معمولا به عنوان «آموزش آنلاين» شناخته مي‌شود يکي از آثار مثبت انقلاب ديجيتال بود.

در دنياي امروز، آموزش‌هاي آنلاين به خاطر مجموعه گسترده‌اي از مزايايي که به دانش‌آموزان ارائه مي‌دهند، بسيار محبوب و مورد استقبال قرار گرفته‌اند. دلايلي چون هزينه‌هاي پايين، انعطاف پذيري و فضاي يادگيري راحت‌تر باعث شده است تا بسياري از دانش‌آموزان به گذراندن تمام يا برخي از دوره‌هاي خود به صورت آنلاين تمايل پيدا کنند.

اگرچه هميشه آموزش‌هاي آنلاين نسبت به اشکال سنتي يادگيري قيمت شهريه کمتري را ارائه نمي‌دهند، اما مقايسه «هزينه‌هاي مرتبط» با آموزش نشان مي‌دهد که آموزش‌هاي آنلاين نسبت به شکل سنتي آموزش مقرون به صرفه‌ بوده و همواره هزينه کمتري دارند. به عنوان مثال، در آموزش‌هاي آنلاين هزينه رفت و آمد وجود ندارد و گاهي اوقات مطالب مورد نياز مانند جزوات و کتاب‌هاي درسي، بصورت آنلاين و بدون هيچ هزينه‌اي در دسترس هستند.

از دلايل کاهش هزينه‌هاي دوره‌هاي آنلاين مي توان به «کاهش زمان يادگيري» اشاره کرد. در اين حالت دانش‌آموزان به جاي همراه شدن با سرعت آموزش کل کلاس، سرعت يادگيري خود را تنظيم مي کنند. دانش‌آموزان مي‌توانند بدون در نظر گرفتن کليت موضوع آموزشي، براي روي قسمت‌هاي خاصي که اهميت بيشتري دارند تمرکز کرده و بخش‌هاي کم اهميت مطالب آموزشي را حذف نمايند. بر خلاف شکل سنتي آموزش، «انعطاف‌پذيري» برنامه‌هاي آموزشي دوره‌هاي آنلاين باعث اجراي راحت‌تر آنها شده که اين خود نيز يکي ديگر از دلايل کاهش زمان يادگيري دوره‌هاي آنلاين مي‌باشد. علاوه بر اين‌ها، در آموزش آنلاين نيازي به حضور فيزيکي در محل آموزش نيست که اين خود منجر به «صرفه‌جويي در زمان» و کاهش هزينه‌ها خواهد شد.

شايد يکي از مهم‌ترين مزاياي آموزش آنلاين را بتوان «مديريت زمان» ناميد. دانش‌آموزان در برنامه‌هاي آنلاين مي‌توانند به طور مؤثر وقت خود را مديريت کنند. در يادگيري آنلاين دانش‌آموزان مي‌توانند هر زمان که بخواهند به دفعات نامحدود به مطالب آموزشي دسترسي داشته باشند.

در مقايسه با روش تدريس سنتي، آموزش آنلاين روشي براي «ارائه سريع مطالب درسي» است. آموزش آنلاين داراي چرخه تحويل نسبتا سريع‌تري نسبت به کلاس درس سنتي است. آمارها نشان مي‌دهد که در آموزش آنلاين زمان مورد نياز براي آموزش، ۲۵ الي ۶۰ درصد از آنچه در آموزش سنتي مورد نياز است کمتر مي‌باشد.

آموزش آنلاين فرصت بيشتري براي «تعامل هدف‌مند» ايجاد مي‌کند. آموزش آنلاين اين مزيت را دارد که به معلمان اجازه مي‌دهد تا بر تعامل فردي با دانش‌آموزان تمرکز کنند. آموزش آنلاين به معلمان اين امکان را مي‌دهد تا در طول دوره، زمان بيشتري را براي تعامل مستقيم به دانش‌آموزان اختصاص دهند.

آموزش آنلاين چه براي آموزش رسمي و چه براي سرگرمي، به خاطر «پوشش همگاني‌تر» باعث انتقال بهتر و واضح‌تر مطالب آموزشي مي‌شود. در اين روش تمامي دانش‌آموزان مفاهيم و ايده‌هاي ارايه شده را به يک صورت و با يک کيفيت دريافت مي‌کنند که اين خود به بهبود کيفيت آموزش کمک خواهد کرد.

از آنجايي که آموزش آنلاين يک روش يادگيري بدون کاغذ است، تا حد زيادي از محيط زيست محافظت مي‌کند. طبق مطالعات انجام گرفته، در دوره‌هاي آموزش آنلاين حدود 90٪ انرژي کمتري در مقايسه با دوره‌هاي آموزشي سنتي مصرف مي‌شود. همچنين دوره‌هاي آموزش آنلاين به ميزان 85٪ کمتر باعث توليد دي‌اکسيد کربن (CO2) مي‌شوند. با استفاده از آموزش آنلاين، نيازي به قطع درختان براي به دست آوردن کاغذ نيست. بنابراين، آموزش آنلاين يک روش يادگيري بسيار «سازگار با محيط زيست» است.

اما علاوه بر مزايا، آيا محدوديت‌هايي در اين نوع آموزش وجود دارد؟ بگذاريد نگاهي به مضرات آموزش آنلاين بيندازيم.

يکي از اساسي‌ترين اشکالات آموزش آنلاين نبود «تجربه يادگيري چهره به چهره يا بازخورد» است. آموزش آنلاين باعث ايجاد «مونولوگ و نه گفت و گوي واقعي» در محيط يادگيري مي‌شود. در کلاس‌هاي درس سنتي، معلمان مي‌توانند فوراً بازخورد چهره به چهره را به دانش‌آموزان بدهند. دانش‌آموزاني که در برنامه درسي دچار مشکل هستند مي‌توانند به سرعت و به طور مستقيم يا در طول آموزش و يا در ساعات ديگر، آنها را برطرف کنند. بازخورد شخصي تأثير مثبتي بر دانش‌آموزان داشته و باعث افزايش سطح انگيزه دانش‌آموزان مي‌شود، زيرا فرآيندهاي يادگيري را آسانتر، غني‌تر و قابل توجه‌تر مي‌کند.

در يک محيط آنلاين، آموزش‌ها فقط به صورت «تئوري» ارائه مي‌گردند. مشکل اصلي در آموزش‌هاي آنلاين اينست که بسياري از مدرسان آنلاين بيشتر از مهارت‌هاي عملي بر روي مباحث تئوري تمرکز مي‌کنند. دليل اين امر هم آشکار است؛ اجراي سخنراني‌هاي نظري به طور قابل توجهي آسان‌تر از سخنراني‌هاي عملي در يک محيط يادگيري آنلاين است. از اين گذشته، بدون ارتباط چهره به چهره و کلاس‌هاي فيزيکي براي استفاده به عنوان کارگاه، اجراي پروژه‌هاي عملي در يک دوره آنلاين عملا ممکن نيست. اين بدان معني است که آموزش آنلاين برخلاف آموزش سنتي، بيشتر «دانش‌محور» است و عملا براي آموزش‌هاي عملي مناسب نيست. از اين رو ارزيابي‌هاي آنلاين محدود به سؤالات نظری خواهند بود.

آموزش آنلاين مي‌تواند باعث «انزواي اجتماعي» شود. روش‌هاي يادگيري آنلاين که در حال حاضر در آموزش‌ و‌ پرورش استفاده مي‌شود، مي‌تواند باعث جدايي اجتماعي و انفعال دانش‌آموزان گردد. بسياري از دانش‌آموزان و معلميني که به ناچار بخش زيادي از وقت خود را به صورت آنلاين مي‌گذرانند به دليل عدم ارتباط چهره به چهره در زندگي واقعي ممکن است دچار انزواي اجتماعي گردند. جدايي اجتماعي همراه با عدم ارتباط اغلب منجر به افزايش استرس، اضطراب و افکار منفي خواهد شد. همچنين به دليل عدم برقراري ارتباط چهره به چهره بين همسالان، دانش‌آموزان و معلمان در يک محيط آنلاين و غفلت از مهارت‌هاي ارتباطي، دانش‌آموزان ممکن است در کار گروهي دچار مشکلات جدي شوند. شايد يکي از مهم‌ترين مزاياي آموزش آنلاين را بتوان «مديريت زمان» ناميد.

در كلاس‌هاي سنتي عوامل متعددي وجود دارد كه به طور مداوم دانش‌آموزان را به سمت اهداف يادگيري سوق مي‌دهند. برقراري ارتباط چهره به چهره با معلمان، فعاليت‌هاي گروهي کلاسي و برنامه‌هاي انضباطي و آموزشي قوي مانع از افت تحصيلي دانش‌آموزان در طول تحصيل مي‌شود. با وجود اين، در يک محيط يادگيري آنلاين، عوامل بيروني کمتري وجود دارد که دانش‌آموزان را به سمت عملکرد خوب سوق مي‌دهند. در بسياري از موارد، عدم وجود هر نوع ارتباط چهره به چهره با معلمان و فقدان مهارت‌هاي خود انگيزشي باعث مي‌شود تا دانش‌آموزان در هنگام تحصيل آنلاين، فعاليت‌هاي يادگيري خود را راحت‌تر رها کنند.

يکي از بزرگترين معايب آموزش آنلاين، مشکلات مربوط به «اصالت تکاليف و ارزيابي» دانش‌آموزان است. يکي از موضوعاتي که در کلاس‌هاي آنلاين و در مقابل کلاس‌هاي سنتي به وجود مي‌آيد مباحث مربوط به برگزاري آزمون‌هاست. در شيوه سنتي برگزاري آزمون، معلمان براي اطمينان از عدم وقوع تقلب، بر فرايند برگزاري آزمون‌ نظارت کامل دارند. تشخيص تقلب و پيشگيري در هنگام ارزيابي آنلاين پيچيده‌تر از مراحل آزمون سنتي است. بررسي اصالت تکاليف دانش‌آموزان و آزمون‌هاي آنلاين عملا کار بسيار مشکلي است چراکه بدون وجود يک سيستم تأييد هويت مناسب، دانش‌آموزاني که ارزيابي‌ آنلاين مي‌شوند، مي‌توانند به شخص ثالثي اجازه دهند ارزيابي را به جاي خودشان انجام دهند.

در مجموع مي‌توان به اين نکته اشاره کرد که در شرايط کنوني «عدم اعتبار و تضمين کيفيت» در آموزش آنلاين با بسياري از معايب ديگر يادگيري آنلاين که قبلاً گفته شد باعث تضعيف «مشروعيت آموزش آنلاين» شده است.

انتهای پیام/