کوروش الماسی/ دهه‌هاست که برخی کارگزاران و صاحب‌منصبان، آرمان و هدف سیاسی، شغلی و زندگی خود را تلاش برای برقراری و حفظ امنیت ملی قرار داده و بر این اساس، عملکرد خود را توجیه و مشروع می‌داند. این دسته از بزرگواران حفظ امنیت را مبنای برخورد با همه امور ملی و اجتماعی از جمله اقتصادی، آموزشی، روابط خارجه، فرهنگی، ورزشی، علمی و... قرار داده‌اند. در اینکه امنیت ملی باید مهم‌ترین موضوع و دغدغه مدیریت کلان دفاعی و سیاسی باشد، هیچ‌تردیدی نیست، اما بنابر دستاوردهای این نوع نگاه به امنیت ملی، نکته‌ای بنیادی از نگاه این دسته از بزرگواران دغدغه‌مند امنیت ملی، مغفول مانده است. اینکه، امنیت معنی و کاربردی متغیر داشته و تابع زمان، مکان و شرایط خاص است. به عبارتی، تعریف و کاربرد امنیت در ایران 1399 با ایران 1357 یا با زمانی که ابزار دفاعی شمشیر، نیزه، چهارپایان و... بود، بسیار متفاوت است.
در راستای کارآمدی و کم‌هزینه شدن عملکرد تلاشگران و دغدغه‌مندان امنیت ملی، این موجز تلاش دارد تا به نکاتی پیرامون درکی فراجناحی از امنیت ملی اشاراتی کلی و مختصر کند.
امنیت چیست؟ به عبارتی، مفهوم امنیت در چه زمان‌ها و مواقعی کاربرد دارد؟ مثلا، اگر فردی بتواند دارایی‌هایی که با تلاش و در چارچوب قوانین مکتوب به‌دست آورده، حفظ و از آنها استفاده کند، گفته می‌شود که فرد مذکور از امنیت مطلوبی برخوردار است. اگر فردی به هنگام بیماری بتواند صرف نظر از شرایط اقتصادی و مالی از خدمات بهداشتی و درمانی استفاده کند، گفته خواهد شد که این فرد از امنیت بهداشتی و درمانی بهره‌مند است.
اگر فردی صرف نظر از منطقه جغرافیایی، نوع اعتقادات و شرایط مالی بتواند به خدمات آموزش متوسطه و عالی دسترسی داشته باشد، گفته می‌شود این فرد دارای امنیت آموزشی می‌باشد. اگر فعالان اقتصادی و تجار بدون هیچ‌مانع و دغدغه‌ای بتواند از طریق روابط سالم و سودمندی با دیگر کشورها نیازهای داخلی را تهیه و تامین کنند، آنگاه گفته می‌شود که تجار و فعالان اقتصادی از امنیت مطلوبی برخوردار هستند، اینکه در صورتی که همه شهروندان به شغلی مناسب برای گذران امرار و معاش دسترسی داشته باشند، گفته خواهد شد که شهروندان دارای امنیت شغلی هستند و.... اگر مصداق فوق از امنیت عقلانی تلقی شود، آنگاه باید مفهوم امنیت را به دو جزء تقسیم کنیم. 1- چیز، امر یا موضوعی که از آن حفاظت می‌شود و 2- امر، وسیله یا نهادی که از امری حفاظت می‌کند. بنابراین منطقی است که گفته شود آنچه حفاظت می‌شود مقدم بر یا دلیل وجودی آنچه حفاظت می‌کند، است. یا به عبارتی آنچه حفاظت می‌شود فلسفه وجودی آنچه حفاظت می‌کند، می‌باشد. حفاظت‌کننده منهای حفاظت‌شونده غیرکاربردی، بی‌‌‌معنی و غیرقابل فهم است. در جهان معاصر امنیت ملی متشکل از مولفه‌های گوناگون و متعددی است. این نگاه که امنیت را محدود به توان دفاعی و انتظامی، یکسری شخصیت‌ها، اعتقادات و تاریخی، تسلط یک جناح یا تفکر خاص و.... تلقی کنیم، نه تنها متعلق به قرون پیشین و منسوخ بلکه برای جوامع پیچیده و پر چالش معاصر، کاملا مخرب و ویران‌کننده است. بنابراین، می‌توان ادعا کرد که در جهان معاصر، امنیت تعریفی نسبتا مشخص دارد. بدین معنی که امنیت یک کشور متشکل از توان دفاعی بالا، آموزش و پرورشی با اهداف کاربردی مشخص و اجتماعی، آموزش عالی مولد و سهل و کم‌هزینه، اقتصادی که بتواند شرایط دستیابی شهروندان به غذا، لباس، مسکن، شغل و... را فراهم کند، محیط زیست زنده و سالم، شهروندانی که روح و روان سالم و آرام داشته باشند و... به عبارتی، انوع نهادهای امنیتی قرار است از کسب و کار، فعالیت‌های تجاری و اقتصادی، فعالیت آموزشی و علمی و... محافظت کنند. اما در شرایطی که تجارت، اقتصاد، بهداشت و درمان، محیط زیست، معیشت شهروندان، اخلاق سیاسی و... دچار بی‌سابقه‌ترین چالش‌ها می‌باشد، مفهوم و کارکرد امنیت دچار تناقض می‌شود.
انتهای پیام/ |
